• Home
• Canon Text
• Romanized
• śāstrapiṭaka
• dharmadhātudarśanagītiḥ
• dharmadhātudarśanagītiḥ

dharmadhātudarśanagītiḥ

Technical Details

bhārat (saskṛta-) bhāṣāyām : dharmadhātudarśanagītiḥ|

namaḥ sarvajñāya

(1)

ajñāte sarvathā yasmin bhaveṣu triṣu vibhramaḥ|

niḥśritaṁ sarvasattveṣu dharmadhātuṁ praṇamya ca||

dharmadhātuṁ na tadbhinnaṁ  draṣṭvā vakṣye krameṇa tam||1||

(2)

gūḍhaṁ śāntaṁ niṣprapañcaṁ yat tathyākṛtabhāsvaram|

anutpannāniruddhādiśuddhaṁ prakṛtinirvṛtam||2||

(3)

layauddhatyatamomuktākalpadhīsūkṣmacakṣuṣā|

madhyāntarahitaṁ dharmadhātuṁ samavalokayet||3||

(4)

saṁsārahetubhūto yaḥ tasya caiva viśodhanāt|

tadviśuddhaṁ ca nirvāṇaṁ dharmakāyastathaiva ca||4||

(5)

payomiśraṁ yathā sāraṁ ghṛtaṁ spaṣṭaṁ na bhāsate|

kleśamiśrastathā dharmadhātuścāpi na dṛśyate|| 5||

(6)

yathā dugdhaviśuddherhi ghṛtamaṇḍo viśudhyati|

tathā kleśaviśodhena dharmadhāturviśudhyati||6||

(7)

ghaṭamadhyasthito dīpo yathā kiñcinna bhāsate|

tathā kleśaghaṭāntaḥsthā dharmatāpi na bhāsate||7||

(8)

yasmin yasmin diśābhāge ghaṭe chidro vidhīyate|

tasmāttasmāddiśābhāgāt prabhābhāvo vikīryate||8||

(9)

yadā samādhivajreṇa ghaṭo bhinno hi jāyate|

yāvadākāśaparyantaṁ tadā tena prabhāsyate|| 9||

(10)

dharmadhāturna cotpannaḥ niruddhaśca na jātucit|

sarvakāleṣvasaṁkliṣṭa ādimadhyāntanirmalaḥ ||10||

(11)

vaiḍūryaṁ hi yathā ratnaṁ sarvakāle'pi bhāsete|

śilāgarbhasthatasyāsya prabhā naiva prakāśate||11||

(12)

tathā kleśāvṛto dharmadhātuścāpi sunirmalaḥ|

tatprabhā nekṣyate loke (nirvṛtau sā prabhāsate) ||12||

(13)

yathā tuṣāvṛtaṁ dhānyaṁ taṇḍulaṁ nānumanyate|

tathā kleśāvṛtaḥ so'pi buddhaśceti na kalpyate|| 13||

(14)

tuṣebhyo hi vinirmuktau taṇḍulaṁ bhāsate yathā|

tathā kleśavinirmuktau dharmakāyaḥ prakāśate|| 14||

(15)

garbhiṇījaṭhare putro yathā san nāpi bhāsate|

tathā kleśāvṛto dharmadhātuścāpi na dṛśyate|| 15||

(16)

dharmadhāturyato nātmā na nāri na pumānapi|

sarvagrāhyavimuktatvād grāhakaḥ kalpyate katham|| 16||

(17)

aśubhānityaduḥkhatvaistribhiścittasya śodhanam|

cittasya śodhakaḥ śreṣṭhaḥ dharmo hi niḥsvabhāvatā|| 17||

(18)

śūnyatāhārakāḥ sūtrā ye kecid bhāṣitā jinaiḥ|

sarvaistaiḥ kleśavyāvṛttirnaiva dhātuvināśanam||18||

(19)

śaśaśīrṣe yathā śṛṅgaṁ prajñaptaṁ naiva sad yathā|

sarve dharmāstathā caiva prajñaptā naiva santi te|| 19||

(20)

paramāṇusvarūpeṇa gośṛṅgaṁ nopalabhyate|

yathā pūrvaṁ tathā paścāt kutastasya parīkṣaṇam||20||

(21)

samutpādaḥ pratītyaiva nirodho'pi pratītya hi|

sthityāderapyasadbhāve bālaḥ kathamavaiṣyati||21||

(22)

dharmadhātusvabhāvastu nirhetupratyayaḥ khavat|

jāti jarāṁ sthitiṁ nāśaṁ vinā caivāpyasaṁskṛtam||22||

(23)

buddhadharmāvinirbhāgastadgotrasya tathāgamaḥ|

amṛṣāmoṣadharmitvamādiprakṛtiśāntatā||23||

(24)

yataḥ sāgarasaṁṅkāśo manaḥśabdopamādibhiḥ|

agāho'labdhapāraśca sa evātigabhīrakaḥ ||24||

(25)

dharmadhātorasambhedād dṛṣṭibhedo na yujyate|

tathāpi buddhibhedena dṛṣṭibhedo'lpa ucyate|| 25||

(26)

asyārthaṁ parigṛhṇanti madhyamārgānuyāyinaḥ|

saṁvṛtiḥ paramārthaśca satyadvayamidaṁ matam||26||

(27)

satyadvayavibhāgajñā na mugdhā muniśāsane|

sañcityāśeṣasambhāraṁ sampatpāraṁgatā hi te|| 27||

(28)

ātmātmīyadhruvocchedasaṁkleśavyavadānakaḥ|

phalahetugrahagrāhāḥ prapañcaḥ so hi sāṁvṛtaḥ|| 28||

(29)

yannirātmaṁ śivaṁ śūnyaṁ prapañcairaprapañcitam|

nirvikalpamanānārthametat tattvasya lakṣaṇam|| 29||

(30)

paryāyācca hyaparyāyāt sadasadbhāvatastathā|

pravibhāgo'nayoścaiṣaḥ (saṁvṛtiparamārthayoḥ)||30||

(31)

khyātiḥ prajñaptimātraṁ ca bhāvo bhrāntatvameva ca|

māyā ca vyavahāraśca paryāyāḥ saṁvṛterime||31||

(32)

śūnyatā bhūtakoṭiścā'nimittaṁ paramārthatā|

dharmadhātuśca paryāyāḥ (śūnyatāyāḥ samāsataḥ)|

saṁvṛtiḥ saṁvṛṇotīti paramārtho'vikārataḥ||32||

(33)

bhūtābhūtadvayajñānād dvividhaṁ satyamiṣyate|

tattvajñānamasacceti satyaṁ tad vyavahārataḥ||33||

(34)

sarvamastīti vaktavyam ādau tattvagaveṣiṇā|

paścādavagatārthasya niḥsaṁgasya viviktatā||34||

(35)

catuścatuḥprasaṅgokterdvisatyaṁ naikabhinnakam|

ekaṁ yo vetti bhinnaṁ vā pravṛtto'yoniśaḥ sa hi||35||

(36)

rāgadveṣodbhavastīvraduṣṭadṛṣṭi-parigrahaḥ|

vivādāstatsamutthāśya bhāvābhyupagame sati||36||

(37)

na cābhisamayo nāpi lābhaḥ sālambasaṁjñake|

yadānuguṇyā na kṣāntirnirvāṇasya tu kā kathā||37||

(38)

vināśayati durdṛṣṭā śūnyatā mandamadhesam|

sarpo yathā durgṛhīto vidyā vā duṣprasādhitā|| 38||

(39)

śūnyatā sarvadṛṣṭīnāṁ proktā niḥsaraṇaṁ jinaiḥ|

yeṣāṁ tu śūnyatā dṛṣṭistānasādhyān babhāṣire|| 39||

(40)

svabhāvaṁ parabhāvaṁ ca bhāvaṁ cābhāvameva ca|

ye paśyanti na paśyanti te tattvaṁ buddhaśāsane|| 40||

(41)

astitvapūrvakaṁ nāsti asti nāstitvapūrvakam|

ato nāsti na gantavyamastitvaṁ na ca kalpayet|| 41||

(42)

nāstiko durgatiṁ yāti sugatiṁ yāti cāstikaḥ|

yathābhūtaparijñānānmokṣamadvayaniśritaḥ ||42||

(43)

ārohadbhirnayadvayaṁ rathaṁ yuktikaśāmapi|

dhārayadbhiryathārthaṁ tairyasmād yānāgr-māpyate||43||

(44)

rūpādyābhāsamārabhya buddhāntāḥ sarvadharmakāḥ|

śaśagośṛṅgasadṛśā bhāvyā mādhyamikaiḥ khalu||44||

(45)

na sannāsanna sadasanna cāpyanubhayātmakam|

catuṣkoṭivinirmuktaṁ tattvaṁ mādhyamikā viduḥ|| 45||

(46)

madhyame'ntavinirmukte nirantatvānna madhyamaḥ|

nirmadhyāntā hi yā dṛṣṭiḥ sā samyagdṛṣṭiriṣyate|| 46||

(47)

dṛṣṭiranuttarā bhāvyā tathā buddhimatā sadā|

praviṣṭo yo hi taddṛṣṭau sa sarvajñatvaṁ samaśnute||47||

(48)

svabhāvastrividhaḥ prokto vijñaptimātravādibhiḥ|

kalpitaṁ paratantraṁ ca pariniṣpannameva ca|

prajñaptaṁ hetusambhūtamavikāri yathākramam||48||

(49)

yena yena vikalpena yad yad vastu vikalpyate|

parikalpita evāsau svabhāvo na sa vidyate|| 49||

(50)

paratantrasvabhāvastu vikalpaḥ pratyayodbhavaḥ|

niṣpannastasya pūrveṇa sadā rahitatā tu yā|| 50||

(51)

ata eva sa naivānyo nānanyaḥ paratantrataḥ|

anityatādivad vācyo sadasattvāntakāraṇaiḥ||

trayaḥ svabhāvā vijñeyā vaiḍūryasphaṭikopamāḥ|| 51||

(52)

ātmadharmopacārau ca śuddhaścāśuddha eva ca|

avikāraviparyāsau pratyekaṁ kramaśo dvayam||52||

(53)

sarveṣām eva sudhiyām adhyātmādhyayanaśramaḥ|

grāhyagrāhakanirmuktaṁ vijñānaṁ paramārthasat||53||

(54)

na kaścijjāyate dharmo nirodhaṁ naiti kaścana|

kevalaṁ jñānamātraṁ hi jāyate saṁnirudhyate|| 54||

(55)

te'saddharmā hi bhāsante na jaḍādanyato'pi na|

doṣadvayena nābhāvāt tasmāj jñānātmamātrakāḥ||55||

(56)

vijñānaṁ jaḍarūpebhyo vyāvṛttamupajāyate|

iyamevātmasaṁvittirasya yā'jaḍarūpatā|| 56||

(57)

nabho bhūmī ravirvāyuḥ sāgaro dik sarittathā|

samyagāntarajñānasya svāṁśo bāhyavadīkṣate|| 57||

(58)

sphuṭamābhāsamānatvāt tatsambandho'parokṣakaḥ|

yatsambandhena yo jñātā tena vedyaḥ sa vetti ca||58||

(59)

aṅgulyagrāsidhārāvad buddhayā svātmagraho na cet|

sandhinirmocane proktaṁ svābhāso naiva hīyate||59||

(60)

ataḥ saṁsidhyate buddhiḥ svasaṁvillakṣaṇātmakā|

tathatākṛcchrasaṁbodhād rūpamasyā na rūpyate||60||

(61)

svasaṁvedyā tu sā saukṣmyād buddhānāṁ sūkṣmadarśinām|

mādṛśaiḥ svāśrayasthāpi sthūladhībhirna dṛśyate||61||

(62)

prakāśabuddhitādātmyāt buddhimātraṁ hi sat tathā|

jñānarūpaṁ bhavet satyaṁ tadākāro mṛṣā bhramaḥ|| 62||

(63)

ekamapi dvidhā khyāti cittam ākāraviplavāt|

grāhyagrāhakabhedena kathamapyatikauśalāt||63||

(64)

grāhyākāro nirīhatvād bahirvad avabhāsate|

grāhakastu sajīvatvāt punarantaḥsphuran eva||

tannimittaṁ parityajya khavajjñānaṁ vibhāvayet||64||

(65)

cittasyānāsravaṁ rūpaṁ yāvad bījaṁ na kṣīyate|

sāsravaṁ sā''layāvasthā kṣīṇe dhāturanāsravaḥ||65||

(66)

dhruvaṁ vimuktikāyo'sau sūrya-sūryaprabhāsamaḥ|

sthānatvād buddhadharmāṇāṁ dharmakāyastu tāyinām||66||

(67)

ātmātmīyavinirmuktāḥ skandhāyatanadhātavaḥ|

tryadhvānaḥ pañcavastūni śrāvakīyamatānugāḥ||67||

(68)

sarvān grāhyasataścaiva tadālambāṁśca grāhakān|

dvividhān paramārthena caitānabhyupayanti hi|| 68||

(69)

kleśaprahāṇamākhyātaṁ satyadarśanabhāvanāt|

satyānyuktāni catvāri duḥkhaṁ samudayastathā|

nirodho mārga ityeṣāṁ yathābhisamayaṁ kramaḥ|| 69||

(70)

duḥkhaṁ skandhā upādattāḥ karmakleśau samudbhavaḥ|

dvau nirodhau ca nirvāṇaṁ pakṣyo'dhvā saptatriṁśakaḥ|| 70||

(71)

vṛttasthaḥ śrutacintāvāan bhāvanāyāṁ prayujyate|

śrāmaṇyamamalo mārgaḥ saṁskṛtāsaṁskṛtaṁ phalam|| 71||

(72)

ekonanavatistāni muktimārgāaḥ saha kṣayaiḥ|

catuṣphalavyavasthā tu pañcakāraṇasaṁbhavāt||72||

(73)

sambhotsyamānaḥ siddhāntī nirmitaḥ śāntigastathā|

caturdhā śrāvakā dvau ca catvāro'ṣṭādaśāpi ca|

dvāvimau sūtravādī ca tathā vaibhāṣikaḥ khalu||73||

(74)

nirākāreṇa jñānena rūpādyarthasya vedanam|

mataṁ vaibhāṣikāste ca hyarthasaṁvedanaṁ matam|

arthopahṛtabimbasyānubhūtyā sūtravādinaḥ|| 74||

(75)

mahāsāṁghikasarvāstivādinaḥ sthavirāstathā|

sammitīyāśca vidyante catvāro'ṣṭādaśāpi ca|| 75||

(76)

pūrvo'paraśca haimāśca lokottaratvavādinaḥ|

prajñaptivādinaḥ pañca mahāsaṁghe nikāyakāḥ|| 76||

(77)

kāśyapeyā mahīśāstā tāmraśāṭā bahuśrutāḥ|

dharmaguptā vibhajyākhyā mūlasarvāstivādinaḥ|| 77||

(78)

sarvāstivādinaścaite jaitāraṇye'bhaye sthitāḥ|

mahārāme sthaviryāśca hyāvantāḥ kurukullakāḥ|| 78||

(79)

vātsīputrīyakāścāpi sammitīyāstridhā matāḥ|

deśārthācāryabhedenāṣṭādaśabhirvibhinnakāḥ|| 79||

(80)

grāhyasya kalpanāhānād grāhakasyāprahāṇataḥ|

pratyekabodhikāmitvād ādhārāt khaṅgamārgataḥ|

paryantaṁ śatakalpāni bodhiṁ bhāvanayā spṛśet|| 80||

(81)

sa pratītyasamutpādo dvādaśāṅgustrikāṇḍakaḥ|

pūrvāparāntayordve dve madhye'ṣṭau paripūriṇaḥ|| 81||

(82)

pūrvakleśadaśā'vidyā saṁskārāḥ pūrvakarmaṇaḥ|

saṁdhiskandhāstu vijñānaṁ nāmarūpamataḥ param|| 82||

(83)

prāk ṣaḍāyatanotpādāt tatpūrva trikasaṁgamāt|

sparśaḥ prāk sukhaduḥkhādikāraṇajñānaśaktitaḥ|| 83||

(84)

vittiḥ prāṅ maithunāt tṛṣṇā bhogamaithunarāgiṇaḥ|

upādānaṁ tu bhogānāṁ prāptaye paridhāvataḥ|| 84||

(85)

sa bhaviṣyadbhavaphalaṁ kurute karma tadbhavaḥ|

pratisandhiḥ punarjātirjarāmaraṇamāvidaḥ|| 85||

(86)

āvasthikaḥ kileṣṭo'yaṁ prādhānyāttvaṅgarkīrtanam|

purvāparāntamadhyeṣu saṁmohavinivṛttaye|| 86||

(87)

kleśāstrīṇi dvayaṁ karma sapta vastu-phalaṁ tathā|

phalahetvabhisaṁkṣepo dvayormadhyānumānataḥ||87||

(88)

heturatra samutpādaḥ samutpannaṁ phalaṁ matam|

dvādaśāṅgeṣu pañcaiva hetuḥ sapta phalaṁ tathā|| 88||

(89)

ākṣepakaṁ tathā''kṣiptam abhinirvṛtanirvṛtī|

ādīnavaḥ kramādaṅgam tricatustryaikamekakam||89||

(90)

duḥkhaṁ krameṇa saṁskāraḥ duḥkhaṁ vipariṇāmakam|

pañca dvikaṁ ca pañca syuḥ pravartante kramāt triṣu|

dhātuṣu dvādaśaivaṁ ca hyekādaśa ca daśāpi ca|| 90||

(91)

ekādaśabhiraṅgaiśca hyupapāduka eva ca|

jarāyujo'ṇḍajaścaiva dvādaśabhiryathāyatham|

saṁsvedaje pravartante yojyā pañcagatistathā||91||

(92)

tribhyo bhavati dvandvaṁ dvandvāt prabhavanti sapta saptabhyaḥ|

traya udbhavanti bhūyo bhramati tadevaṁ tu bhavacakram|| 92||

(93)

yaḥ saṁsāraḥ svabhāvena yenākārād yathaiva ca|

anantādīnavagrāmo yathā yāvat pravartate|| 93||

(94)

ārabhadhvaṁ niṣkrāmata yujyadhvaṁ buddhaśāsane|

dhunīta mṛtyunaḥ sainyaṁ naḍāgāramiva kuñjaraḥ|| 94||

(95)

yo hyasmin dharmavinaye apramattaścariṣyati|

prahāya jātisaṁsāraṁ duḥkhasyāntaṁ kariṣyati|| 95||

(96)

nirvṛtaśca yato yaśca yena yasmin yadā tathā|

yatra yasmai yathā yāvat svabhāvaścākṛtistathā|

prāpyaṁ bhedastathā karma guṇaighairvinivartyate|| 96||

(97)

tīrthikā dvividhāstāvat sāvatārāḥ svayambhuvaḥ|

jātiprayogajāste ca................................................... ||97||

(98)

jātyā tṛṣṇāmṛṣocchinnāḥ prayogairdhyānitārkikau|

abhijñābalato dhyānī dvāṣaṣṭidṛṣṭikalpakaḥ|| 98||

(99)

caturdhā śāśvatā anye śāśvatāśca caturvidhāḥ|

caturahāyakānantāḥ pūrvānte'hetuko dvidhā|| 99||

(100)

nāstikyavādinaścāṣṭau ṣoḍaśa cāstisaṁjñakāḥ|

nāsatsadvādinaścāṣṭau sapta cocchedakā iha|

nirvāṇavādinaḥ pañcāparāntagrāhadṛṣṭayaḥ|| 100||

(101)

sāṁkhyādyaistārkikairmānāt siddhāntaḥ parigṛhyate|

triguṇaṁ manyate sāṁkhyaiḥ sattvaṁ cāpi rajastamaḥ|| 101||

(102)

muditā tuṣṭirānandaḥ sukhaṁ śāntirmatistathā|

kvacidābhāsamānatvāt sarvaṁ sattvaguṇaṁ matam|| 102||

(103)

aprītiḥ parisantāpaḥ śoko rāgastathā'kṣamā|

eṣāmābhāsahetutvād rajoliṅgaṁ ca tanmatam|| 103||

(104)

moho'vidyā pramādaśca nidrā vikṣepa eva ca|

kadācidapi bhāsante tamaso hi guṇā ime|| 104||

(105)

triguṇaṁ pradhānamavyaktaṁ prakṛtiścāpi saiva hi|

ye dṛṣṭigocarāste ca māyevātyantatucchakāḥ|| 105||

(106)

prakṛtestu mahāṁstasmādahaṅkārastridhā''pyate|

tata ekādaśākṣāṇi tanmātrāḥ pañca pañcakāt||106||

(107)

prakṛtirvikṛtiḥ pañca bhūtānyetadacetanam|

caturviṁśatikaṁ tāvat sarvaviccetano naraḥ||107||

(108)

pañca viṁśatitattvajño yatra kutrāśrame rataḥ|

jaṭī muṇḍī śikhī vāpi mucyate nātra saṁśayaḥ|| 108||

(109)

vaiśeṣike ṣaḍarthā navadhā dravyaṁ caturviṁśatiśca guṇāḥ|

dravyaguṇakriyājātiviśeṣasamavāyāśca ṣoḍhā|| 109||

(110)

karmāṇi pañca sāmānyaṁ dvedhā viśeṣaśca samavāyaḥ|

ṣaṇṇāṁ jñānaṁ hi varaṁ sarvavedavyatikrāntaṁ tat|| 110||

(111)

jīvājīvau tathā puṇyaṁ pāpamāsravasaṁvarau|

bandhaśca nirjarāmokṣau navārthā nagnake mate|

yastattvāni naivatāni paścati sa viśudhyati|| 111||

(112)

arthā nyāye ṣoḍaśa, mānameyasaṁśayaprayojanaṁ ca|

dṛṣṭāntaḥ siddhānto'vayavatarkanirṇayā vādaḥ|| 112||

(113)

jalpavitaṇḍāhetvābhāsāśchalajātinigrahasthānam|

ebhyo hi ṣoḍaśabhyo niryāṇaṁ prāpyate caivam||113||

(114)

mīmāṁsakaiścaturarthāḥ pṛthivyaptejo'nilāste sarve|

asaṁskṛtāḥ khalu nityā anutpannaniruddhāḥ susthāḥ|| 114||

(115)

tasmāt karmaphale na staḥ tathā pūrvāparāntakau|

yeṣāṁ cintā tathā yānti dṛṣṭimātreṇa nirvṛtim||115||

(116)

viṣṇunimittavādinām..............................................|

ādityānāmahaṁ viṣṇurjyotiṣāṁ raviraṁśumān|

marīcirmarutāmasmi nakṣatrāṇāmahaṁ śaśī|| 116||

(117)

vedānāṁ sāmavedo'smi devānāmasmi vāsavaḥ|

indriyāṇāṁ manaścāsmi bhūtānāmasmi cetanā|| 117||

(118)

rudrāṇāṁ śaṁkaraścāsmi vitteśo yakṣarakṣasām|

vasūnāṁ pāvakaścāsmi meruḥ śikhariṇāmaham|

akṣarāṇāmakāro'smi .................................... ||118||

(119)

matsyaḥ kūrmo varāhaśca narasiṁho'tha vāmanaḥ|

rāmo rāmaśca kṛṣṇaśca buddhaḥ kalkī ca te deśa|

yena viṣṇuguṇā nityaṁ bhāvitāḥ sukhamedhate|| 119||

(120)

īśakartṛtvavādī tu jagataḥ sakalasya ca|

karttā tvīśvaraścāste so'pi cāṣṭaguṇānvita|| 120||

(121)

aṇimā laghimā vyāptiḥ prākāmyaṁ garimā tathā|

īśitvaṁ ca vaśitvaṁ ca tathā kāmāvaśāyitā|| 121||

(122)

cakṣuṣī ca karau pādau śarīrāṇi mukhaṁ tathā|

bahūnyutpadya naśyanti bhāṣitaścāṇimā tataḥ|| 122||

(123)

ākāśe vāyubhūmyośca jale cāgnau vihāriṇaḥ|

saṅkocād vistarāccaiva laghimā tena bhāṣitaḥ|| 123||

(124)

trailokye pūjitatvācca tathā sthāvarajaṅgamaiḥ|

arcyatvātsarvabhūtaiśca mahimeti nigadyate||124||

(125)

śāsanaṁ sarvabhūteṣu carācareṣu pūraṇam|

yasya yecchā bhavettasyā īśitvaṁ sampragīyate|| 125||

(126)

ātmādhīnaḥ svatantraśca kasmādapi ca no bhayam|

sarveṣāṁ ca vaśī yasmāt vaśitvaṁ tatprakīrtitam|| 126||

(127)

svargāpāyeṣu sarvatra vyāptatvād vyāptirucyate|| 127||

(128)

sattvaṁ rajastamastrīṇi tāni yatra sthitāni vai|

nimeṣamātre jāyante prākāmyamucyate tataḥ|| 128||

(129)

mokṣe devaśarīre vā yatrecchā hyātmano bhavet|

kāmataḥ sarvalābhācca kāmāvaśāyitocyate|| 129||

(130)

yaḥ sūkṣma ekaḥ prabhavan sthito vai

sarvasya cāsau janako vināśakaḥ|

devaśca pūjyo varadaḥ prabhuḥ saḥ

kartā guṇānāmatiśāntimāptaḥ|| 130||

(131)

ajño janturanīśo'yamātmanaḥ sukhaduḥkhayoḥ|

īśvaraprerito gacchet svargaṁ vā śvabhrameva vā|| 131||

(132)

na syānmerurayaṁ na ceyamavanī naivāyamambhonidhiḥ

sūryācandramasau niveśasubhagau naitau jagaccakṣuṣī|

īśāno na kulālavadyadi bhavedviśvasya nirmāṇakṛt|

sattvādīśvarakartṛkaṁ jagadidaṁ vaktīti kaścitkila||132||

(133)

sukṣamo'cintyatanūkaraśca  nikhilajñātā ca sarvaṅkaraḥ

yogābhyāsalabhaḥ sudhīśca viṣayo dhyānasya ca dhyāninām|

candrārkāvanivārivahnipavanāśākāśakāyastathā

śāntyānandasukhepsubhistu satataṁ sambhāvitavyo haraḥ|| 133||

(134)

kālādhārodbhavāḥ sarvo bhāvāśca kālavādinaḥ|

mātulo yasya govindaḥ pitā yasya dhanañjayaḥ|

nirbhayaḥ krodhano naṣṭaḥ kālo hi duratikramaḥ|| 134||

(135)

kālaḥ pacati bhūtāni kālaḥ saṁharate prajāḥ|

kālaḥ supteṣu jāgarti kālo hi duratikramaḥ|| 135||

(136)

durgaṁ trikūṭaḥ parikhāḥ samudraḥ

rakṣāṁsi yodhā dhanadaśca vittam|

śāstraṁ ca yasyośanasā praṇītaṁ

saḥ rāvaṇaḥ kālavaśād vipannaḥ|| 136||

(137)

svabhāvavādināṁ bhāvo svabhāvainaiva sidhyati|

agnestu raktatā caiva satpuruṣāṇāṁ paropakāritvam|

asatāṁ ca nirdayatvaṁ trayaṁ siddhaṁ svabhāvataḥ yathā|| 137||

(138)

kaḥ kaṇṭakānāṁ prakaroti taikṣṇyaṁ

vaicitryamātraṁ mṛgapakṣiṇāṁ ca|

mādhuryamikṣau kaṭutā ca nimbe

svabhāvataḥ sarvamidaṁ ca siddham|| 138||

(139)

tāpo ravau candramasi praśaityaṁ

rāgo nare naiva munau tathā ca|

saukhye sutṛptistapanaṁ ca duḥkhe

siddhāni cemāni svabhāvato hi|| 139||

(140)

ahetuvādinastairhi ( nāhuḥ svamapi kāraṇam)|

sarvahetunirāśaṁsaṁ bhāvānāṁ janma varṇyate|| 140||

(141)

rājīvakesarādinā vaicitryaṁ kaḥ karoti hi|

mayūracandrakādirvā vicitraḥ kena nirmitaḥ|| 141||

(142)

varṣāvāyvādayo (taikṣṇyādikamehatukam)|

kādācitkatayā tadvad duḥkhādīnāmahetutā|| 142||

(143)

atyaudāryātigāmbhīryādviṣaṇṇairakṛtātmabhiḥ|

nindyate'dya mahāyānaṁ mohāt svaparavairibhiḥ||143||

(144)

śīlādapi varaṁ bhraṁśo na tu dṛṣṭeḥ kathañcana|

śīlena gamyate svargo dṛṣṭyā yāti paraṁ padam|| 144||

(145)

vighnaṁ tattvasya yaḥ kuryād vṛto mohena kenacit|

kalyāṇādhigatistasya nāsti mokṣe tu kā kathā|| 145||

(146)

bījabhūtānanarthasya vilokya tīrthikān bahūn|

dharmakāme jane kasya karuṇā naiva jāyate|| 146||

(147)

dharmadhātumato hyenaṁ paśyeyurmokṣakāṅkṣiṇaḥ|| 147||

(148)

dharmadhātudarśanagītiḥ mahācārya-dīpaṁkaraśrījñānakṛtā samāptā

bhāratīyopādhyāyena tenaiva bhoṭānuvādakena bhikṣuṇā chulaṭhim

gyala-vā (śīlavijeyana) mahodayena cānūditā|

(149)