• Home
• Canon Text
• Romanized
• śāstrapiṭaka
• madhyamaka
• Pratītyasamutpādastutisubhāṣitahṛdayam Ācārya

Pratītyasamutpādastutisubhāṣitahṛdayam Ācārya

Technical Details

bhagavataḥ śāsturgambhīrapratītyasamutpādadeśanāmādhyamena stutiḥ subhāṣitahṛdayannāma|

(1)

| namo gurave mañjughoṣāya|

yaṁ dṛṣṭvā deśiturjñānaṁ deśanaṁ syādanuttaram|

jinaḥ pratītyajaṁ dṛṣṭvā (taṁ) vaktā praṇamāmi tam||1||

(2)

tasyāḥ mūlamavidhoktā yāvatī loka āpadā|

(saḥ) pratītyasamutpādo yaṁ dṛṣṭvā sā nivartate|| 2||

(3)

(saḥ)pratītyasamutpāda-mārgo buddhimatāṁ tadā|

bhavacchāsanamarmatvaṁ kathaṁ nādhigato bhavet||3|| 

(4)

tathābhūte ca te nātha ! stutidvāraṁ tu kenacid|

ākhyānataḥ pratītyasya vicitraṁ kimavāpsyate||4||

(5)

āśitaṁ pratyaye yadyat tattacchūnyaṁ svabhāvataḥ|

ityasmāddeśitāccitraḥ ko vā saddeśanā-vidhiḥ|| 5||

(6)

yadgraheṇa dṛḍhaṁ bāle syādantagrahabandhanam|

prapañcāśeṣajālānāṁ chedadvāraṁ tu tadvidām||6||

(7)

naiṣā'nyatrekṣyate vāṇī tasmācchāstā tvameva tu|

tairthike'pi padaṁ cāṭu yathā siṁhaḥ śṛgālaje|| 7||

(8)

aho śāstaḥ ! śaraṇyāho ! nāthāho'ho paraṁvada|

pratītyasya suvaktāraṁ śāstāraṁ taṁ namāmyaham|| 8||

(9)

jagaddhitāya yaḥ prokto hitakārin tvayā tu tam|

śāsane śūnyatāsāraniścaye hetumuktamam|| 9||

(10)

(te)pratītyasamutpādanayaṁ boddhuṁ kṣamāḥ katham|

ye viruddhamasiddhaṁ ca paśyanti tāvakaṁ matam|| 10||

(11)

śūnyaṁ dṛṣṭaṁ pratītyārthe'viruddhe tvanmate tadā|

kāryakāraṇasiddhiśca svabhāvena ca śūnyatā|| 11||

(12)

viparīte tato dṛṣṭe śūnye kāryaṁ na yujyate|

pātaṁ manye'same garte śūnyābhāvācca sakriye|| 12||

(13)

tasmāttvacchāsane dṛṣṭiḥ supraśasyā pratītyajā|

sā'pi nātyantatābhāvo vā svabhāvena cāstitā||13||

(14)

yato'nāśritabhāvo nāstyanapekṣaḥ khapuṣpavat|

siddhe svabhāve tatsiddho hetukāryāśrayo'mataḥ|| 14||

(15)

tasmāt pratītyajādanyo dharmaḥ kaścinna vidyate|

svabhāvena ca śūnyatvāt dharmo'nyo ko'pi nocyate||15||

(16)

kaściddharmasvabhāvaḥ syāt svabhāvasyānapayitaḥ|

uktaṁ yuktaṁ na nirvāṇaṁ prapañce'pyanivartyatā||16||

(17)

tasmāt svabhāvarāhityaṁ siṁhanādaiḥ punaḥ punaḥ|

vidvatsaṁghe samākhyātaṁ taṁ ko laṅghayituṁ kṣamaḥ|| 17||

(18)

svabhāvo nāsti vai kaścidāśrityainaṁ bhavedidam|

yuktā sarvā vyavasthā dve'viruddhe saṁgate kimut||18||

(19)

pratītyajanimittatvādantadṛṣṭāvanāśrayaḥ|

vaco'nuttaratāheturnātheyaṁ te sudeśanā||19||

(20)

bhāvaśūnyamidaḥ sarvamasmāccedaṁ phalaṁ bhavet|

niścayau dvau tu nirbādhau parasparasahāyakau|| 20||

(21)

'asmādāścaryabhūtaṁ ca kiṁ vā'smādadbhutaṁ tathā'|

stutiste'nena rūpeṇa nānyathā bhavatā stutiḥ|| 21||

(22)

mohadāsagṛhītatvāt kecit te syurvirodhinaḥ|

tairniḥsvabhāvatāghoṣaḥ kimāścaryaṁ na  sahyate|| 22||

(23)

svīkṛtya tu pratītyaṁ hi vacaḥkośaṁ tava priyam|

śūnyatāyāḥ sahante no svaraṁ tebhyo'smi vismitaḥ|| 23||

(24)

niḥsvabhāve samānetuṁ dvārasyānuttarasya ca|

pratītyasya tu nāmnaiva svabhāvo gṛhyate tadā|| 24||

(25)

suyāte paramairāyairadvitīye tarataṭe|

tvattatprīṇanasamnārge kenopāyena nīyate||25||

(26)

missing

(27)

vivikto yaḥ svabhāvena bhāsate'pyatra cāditaḥ|

saḥ pratītyasamutpādaḥ sarvaṁ māyeva bhāṣitam||27||

(28)

yathādiṣṭe tvayā vādī kaściddharmānusārataḥ|

vaktuṁ nāvasaraṁ labdhā suvijñātaṁ hyanena tu|| 28||

(29)

kasmāccet te vaco'nena samāropāpavāadayoḥ|

dṛṣṭādṛṣṭeṣu bhāveṣu kālo dūrīkṛto yataḥ|| 29||

(30)

vacane te'dvitīyatvaṁ draṣṭuṁ hetuḥ pratītyajaḥ|

anyadvacaḥ pramāṇatvaṁ mārgeṇānena niścitam|| 30||

(31)

sambhāṣiṇā tvayā dṛṣṭvā yathārthamanuśikṣite|

dūre syurvipadaḥ sarvāḥ doṣamūlanivāraṇāt|| 31||

(32)

tvacchāsanapratīpena sevito'pi ciraṁ śramaḥ|

ātmadṛṣṭeḥ sthiratvāttu doṣānuhvānavat punaḥ|| 32||

(33)

aho (yadā) parijñāto viśeṣo viduṣā'nayoḥ|

tadā'ntarhṛdayād bhūyāt kasmātte na samādaraḥ|| 33||

(34)

aṁśamātrasya sāmānyo'pyartho niścayatāṁ gataḥ|

tasmai dadyāt paraṁ saukhyaṁ kā te'nekavacaḥ kathā||34||

(35)

hā ! me buddhirhatāmohāccireṇa śaraṇaṁ gate|

etādṛgguṇarāśestu jñātoṁ'śo'pi guṇasya na|| 35||

(36)

antakābhimukhī yāvalluptā na prāṇasantatiḥ|

yastvayyalpo'pi viśvāso manye saubhāgyameva tam|| 36||

(37)

śāstrasya madhye pratītyopadeśaḥ

prajñānamadhye pratītyasya bodhaḥ|

śreṣṭhau jinendreṇa tulyau ca loke

suṣṭhu tvayā jñāyate naiva cānyaiḥ|| 37||

(38)

tava yāvatsamuddiṣṭaṁ pratītyādeva rabhyate|

tasyāpi muktihetutvāt te kṛtaṁ na naśaṅkaram|| 38||

(39)

aho tvacchāsanaṁ yeṣāṁ karṇamārgaṁ gamiṣyati|

sarveṣāṁ śāntabhūtatvāt kasya tvadvāggrahe'ruciḥ|| 39||

(40)

pūrvāparavirodhena śūnye vādivighātake|

prajābhyo dvayarthade me'sminnutsāho vardhate naye|| 40||

(41)

tyaktaścaitatkṛte kāyaḥ kvacitprāṇāstvayā'nyataḥ|

bhogarāśiḥ priyo bandhuḥ kalpe'saṁkhye punaḥ punaḥ|| 41||

(42)

tvanmano yadguṇairdṛṣṭaiḥ kṛṣṭaṁ matsyo yathā'ṅkuśaiḥ|

mandabhāgyo ('smi) taṁ dharmaṁ tvatto na śrutavānaham|| 42||

(43)

tasya śokasya vegastu manmano naiva muñcati|

anuyātaṁ priyaṁ putraṁ jananyāstu mano yathā|| 43||

(44)

tvadvacaścintane'trāpi proto lakṣmāñjanaśriyā|

prabhājālaparivyāptaḥ śāstā brahmasvareṇa saḥ|| 44||

(45)

nūnaṁ tvitthamuvācedaṁ chāyāmātrodayo muneḥ|

citte tāpena santapte cadraraśmivadauṣadham|| 45||

(46)

adbhutastādṛśo bhadro nayo balvajavattathā|

avijñaiḥ puruṣaiḥ so'pi sarvathā''lulitīkṛtaḥ|| 46||

(47)

etadvidhiṁ mayā dṛṣṭvā te'bhiprāyaḥ punaḥ punaḥ|

viduṣāmanusāreṇa naikayatnairvivicyate|| 47||

(48)

tadā svāparavargasya bahūn granthānadhītya tu|

punaḥ sandehajālena santaptaṁ hṛdayaṁ mama|| 48||

(49)

tyaktvā sadasatorantaṁ yānanyāyamanuttaram|

vyākarttā te yayārthaṁ tannāgākhyo gīḥkumudvanam|| 49||

(50)

nirmalajñānavṛttasya prākhyākhe'saṁgacāriṇaḥ|

antadhṛd-hṛttamoghnasya mithyāvākkheṭasaṁvṛtaḥ|| 50||

(51)

śrīcandrasya sadūktīnāṁ śubhrāṁśumālayā sphuṭaṁ|

dṛṣṭvā guroḥ prasādena manmanaḥ śāntimāptavat|| 51||

(52)

vācaḥ karma tu sarvebhyaḥ karmabhyaḥ paramaṁ tathā|

iyaṁ cāpi tadevāsti buddhaḥ smaryo'nayā budhaiḥ||52||

(53)

tañcaiva śāstāramanupravrajya

vāṇīṁ jinasyāpyadhikāmadhītya|

yogasya cāre kṛtavīryabhikṣoḥ

tasmin maharṣo ca tathā''daro'bhūt|| 53||

(54)

anuttarā śāsakaśāsanedṛśī

guroḥ prasādādabhavatsamāgatā|

idaṁ śubhaṁ sarvajagadguroḥ sato'

pyanugrahe hetutayā nataṁ bhavet|| 54||

(55)

kalyāṇakartturvacanaṁ bhavānte

dustarkavāyoraviniścalaṁ syāt|

jñātvā sadā śāsanasāranītiṁ

viśvāsinaḥ śāstari santu pūrṇāḥ||55||

(56)

pratītyatattvasya vikāśakāriṇīṁ

muneḥ sunītiṁ sakaleṣu janmasu|

vapuśca prāṇāṁśca vihāya dhāraṇe

bhavenna śaithilyamapi kṣaṇasya tu|| 56||

(57)

tannāyakāpāraparātapasyā'

nuṣṭhānasārairviracayya siddham|

kairityupāyaistadiyāt saṁmṛddhiṁ

naktaṁdivaṁ yātu vicāraṇāyām|| 57||

(58)

śuddhāśayaistannayasatprayāse

brahmā tathendraḥ khalu lokapālāḥ|

kālādisaubhāgyamayāśca rakṣāḥ

nityaṁ nirālasyasahāyakāḥ syuḥ||58||

(59)

sarvalokasya aparicitamahābāndhavam anuttaraśāstāraṁ bhagavantaṁ buddhaṁ prati

gambhīrapratītyasamutpādakathanadvāreṇa buhuśrutabhikṣu-sumatikirtiśriyā himavato

madhye parvatendra'vote- guṅagyala'sya 'lhayolavena- nas- lhādiṅa' aparābhidheye ' namparagyala-pa-ī-liṅa' (vijayadvīpa) ityatra racitasya etatsubhāṣita-hṛdayanāma- stavasya lipikāraḥ tu 'namkhāpala' (gaganaśrīḥ)|

(60)