• Home
• Canon Text
• Romanized
• sūtrapiṭaka
• mahāyānasūtra
• Maitreyavyākaraṇa

Maitreyavyākaraṇa

Technical Details

maitreyavyākaraṇa

 

namo buddhāya||

 

evaṁ mayā śrutam ekasmin samaye bhagavān rājagṛhe
viharati sma| veṇuvane

kalandakanivāpe tatra bhagavān bhikṣūn
āmantrayate sma| athāyuṣmān 

 

śāriputro mahāprājño dharmasenāpatir vibhuḥ

trilokasyānukampārthaṁ śāstāraṁ paripṛcchati|| (1)

 

yo (')sāv anāgato buddho nirddiṣṭo lokanāyakaḥ

maitreya iti nāmnā[sau] sūtre pūrvvāparāntake|| (2)

 

(1)

 

tasyāhaṁ visataraṁ sarvvaṁ śrotum icchāmi
nāyaka

ṛddhiñ cāsyānubhāvañ ca tan me brūhi
narottama||3||

 

athainam avadac chāstā śṛṇum andho mahāmato|

vistaraṁ tasya buddhasya maitreyasya mahātmanaḥ||
(4)

 

udadhis tena kālena dvātriṁśat śatayojanaḥ|

śoṣam āyāsyate yasmāc cakravarttī yatho hy
asau|| (5)

 

daśayojanasāhasro janbūdīpo bhaviṣyati|

ālayaḥ sarvvabhūtānāṁ vistarāya samantataḥ|| (6)

 

ṛddhisphītā janapadā adaṇḍā anupadravāḥ|

tatra kāle bhaviṣyanti narās te śubhakāriṇaḥ|| (7)

 

akaṇṭa[kā] vasumatī samāharitaśādvalā|

unnamantī namantī ca mṛdutūlapicūpamā|| (8)

 

akṛṣṭotpadyate śāliḥ madhurāñ ca sugandhikaṁ|

cailavṛkṣā bhaviṣyanti nānāraṅgopaśobhitāḥ|| (9)

 

puṣpapatraphalotpatā vṛkṣāḥ krośatrayocchritāḥ|

aśītivarṣasahasrāṇy āyus teṣāṁ bhaviṣyati|| (10)

 

nirāmayāś ca te satvā vītaśokā mahotsavāḥ|

varṇṇavanto maheśākhyā mahānagnabalānvitāḥ|| (11)

 

trayo rogā bhaviṣyanti icchā anasanaṁ jarā|

 

(2)

 

pañcavarṣaśatā kanyā svāmino varayiṣyati|| (12)

 

tadā ketumatī nāma rājadhānī bhaviṣyati|

[āvāsas śuddhasa]tvānāṁ prāṇināṁ śubhakarmmiṇām|| (13)

 

yojanadvādaśāyāmaṁ saptayojanavis[ta]raṁ ḥ|

nagaraṁ kṛtapuṇyānāṁ bhaviṣyati manoramaṁ|| (14)

 

[sapta]ratnamayāś caiva prakārāḥ krośam ucchritāḥ|

īṣikā dvāraṣaṇḍāś ca nānāratnavibhūṣitāḥ|| (15)

 

parikhāś ca bhaviṣyanti ratna iṣṭakasaṁcitāḥ|

padmo[tpalā]samā kīrṇṇāś cakravākopaśobhitāḥ|| (16)

 

samantataḥ parivṛtāḥ saptabhis talāpaṅktibhiḥ|

catūratnamayās tālāḥ kiṁkiṇī jālaśobhitāḥ|| (17)

 

tenaiva tālaśabdena krīḍiṣyanti pramoditāḥ|

puṣkariṇyo bhaviṣyanti kumudotpalasañcetāḥ|| (18)

 

udyānavanasampannaṁ bhaviṣyati ca tat puraṁ|

rājā bhaviṣyati tatra saṅkho nāma mahādyutiḥ|| (19)

 

mahābalaś cakravarttī caturddvīpeśvaraḥ prabhuḥ|

caturaṅgabalopetaḥ saptaratnasamanvitaḥ|| (20)

 

pūrṇṇaṁ sahasraṁ putrāṇāṁ tasya rājño bhaviṣyati|

imāṁ samudraparyantām adaṇḍena vasundharāṁ|| (21)

 

prasādayiṣyati dharmmeṇa samena sa narādhipaḥ|

mahānidhayaś catvāro niyutāḥ śatalakṣitāḥ|| (22)

 

(3)

 

bhaviṣyanti tadā tasya rājñaḥ saṁkhasya bhūpateḥ|

piṅgalaś ca kaliṅgeṣva mithilāyāñ ca pāṇḍukaḥ||
(23)

 

elapatraś ca gāndhāre saṁkho vārāṇasīpure|

caturbhir ebhir nnidhibhiḥ sa rājā susamanvitaḥ||
(24)

 

bhaviṣyati mahāvīraḥ śatapuṇyavaloditaḥ|

brahmaṇas tasya rājñasya subrahmā nāma purohitaḥ||(25)

 

bahuśrutaś caturvveda upādhyāyo bhaviṣyati|

adhyāpako mantradharaḥ smṛtimān vedapāragaḥ|| (26)

 

kaiṭābhe sa nighaṇṭe ca padavyākaraṇānvitaḥ|

tadā brahmavatī nāma tasya bhāryā bhaviṣyati|| (27)

 

prāsādikā darśanīyā abhirūpā yasasvinī|

tuṣitebhyaś cyavitvā maitreyo hy agrapudgalaḥ||
(28)

 

tasyāḥ kukṣau sa niyataṁ pratisandhiṁ grahiṣyati|

daśamāsāṁś ca nikhilāṁ dhārayitvā mahādyutim|| (29)

 

supuṣpite ca udyāne gatvā maitreyamātaraḥ|

mahatyā rāja-ṛddhyā ca nānāpakṣini nādite|| (30)

 

(4)

 

na niṣaṇṇā nipannā vā sthitā sā dharmmacāriṇī|

drumaśākhām ālambya maitreyaṁ janayiṣyati|| (31)

 

niṣkramiṣyati pārśvāc ca dakṣiṇāṁse narottamaḥ|

abhrakūṭād yathā sūryo nirgataś ca
prabhāsyate|| (32)

 

kariṣyati jagālokaṁ sanarāmaravanditaḥ|

alipto garbhapaṅkena padmaṁ caiva yathāmbunā|| (33)

 

traidhātukam idaṁ sarvvaṁ prabhayā pūrayiṣyati|

prīto'tha taṁ sahasrākṣo devarājā śacīpatiḥ|| (34)

 

grahīṣyati kumāraṁ taṁ jāyamānaṁ narottamaṁ|

śriyā jvalantaṁ maitreyaṁ dvātriṁśadvaralakṣaṇaṁ||
(35)

 

muñca muñca sahasrākṣa jātamātro vadiṣyati|

padāni sapta saptāsau kramiṣyati caturddaśaṁ|| (36)

 

pade pade nidhānañ ca padmaṁ padmaṁ bhaviṣyati|

diśaś catasraś codvīkṣya vācaṁ pravyāhariṣyati||
(37)

 

iyam me paścimā jāti nāsti bhūyaḥ punarbhavaḥ|

na punar āgamiṣyāmi nirvvāṣyāmi nirāsravaḥ|| (38)

 

śītoṣṇa vāridhārābhiḥ snāpayiṣyanti pannagāḥ|

 

(5)

 

divyāsvarāṇi puṣpāṇi prakṣepsyanti divaukasaḥ||
(39)

 

svetañ cāsya mahacchattraṁ hemadaṇḍaṁ manoramaṁ|

vicitraṁ ratnakhacitaṁ dārayiṣyanti mūrddhani||
(40)

 

pusar gṛhītvā maitreyaṁ devarājā sacīpatiḥ|

prasādajāto jagannāthaṁ mātuhaste pradāsyati|| (41)

 

manoramāṁ ca śivikāṁ nānāratnavibhūṣitāṁ|

ārūḍhāṁ putrasahitāṁ ayaṁ neṣyantaṁ devatāḥ|| (42)

 

tatas tūryasahasreṣu vādyamāneṣu tatpuraṁ|

praviṣṭamātre maitreye puṣpavṛṣṭiḥ patiṣyati|| (43)

 

tasmin dine subhe nāryaḥ prasaviṣyanti tatpure|

sarvvās tā ja janayiṣyanti putrān kṣemeṇa
svastinā|| (44)

 

dṛṣṭvaiva putraṁ subrahmā dvātriṅśadvaralakṣaṇaṁ|

pratyavekṣya sumantreṣu tataḥ prīto bhaviṣyati||
(45)

 

gatidvayaṁ kumārasya yathā mantreṣu dṛśyate|

narādhipaś cakravarttī buddho vā dvipadottamaḥ||
(46)

 

sa ca yauvanasaṁprāpto maitreyaḥ puruṣottamaḥ|

 

(6)

 

cintayiṣyati dharmmātmā duḥkhitā khalv iyaṁ
prajā|| (47)

 

brahmasvaro mahāghoṣo hemavarṇṇo mahādyutiḥ|

viśālacakṣuḥ pīnāṁsaḥ padmapatranibhekṣaṇaḥ|| (48)

 

aśī<<ta>>hastam ucchrayas tasya kāyo bhaviṣyati|

vistaraṁ viṅśahastāni tato (')rddham mukhaṁ maṇḍalaṁ|| (49)

 

aśītibhiś catu<r>bhiś ca sahasraiḥ saṁpuraskṛtaḥ|

māṇavānāṁ sa maitreyo mantrān adhyāpayiṣyati|| (50)

 

tataḥ saṁkho mahārājā yūpam ucchrāpayiṣyati|

ṣoḍaśavyāma vistāram ūrddhvaṁ vyāmasahasrakaṁ||
(51)

 

saptaratnamayaṁ yūpaṁ brāhmaṇebhyaḥ pradāsyati|

tañ ca ratnamayaṁ yūpaṁ dattamātram manoramaṁ||
(52)

 

brāhmaṇānāṁ sahasrāṇi vikariṣyanti tatkṣaṇaṁ|

tasya yūpasya maitreyo dṛṣṭvā cainām
anityatām|| (53)

 

kṛtsnaṁ vicintya saṁsāraṁ pravra[jyā]ṁ rocayiṣyati|

 

(7)

 

yatv ahaṁ pravrajitveha spṛśeyam amṛtaṁ padam||
(54)

 

vimocayeyaṁ janatāṁ vyādhi mṛtyujarābhyāt||

aśītibhiś caturbhiś ca sahasraiḥ saṁpuraskṛtaḥ||
(55)

 

niḥkramiṣyati maitreyaḥ pravrajyām agrapudgalaḥ|

nāgavṛkṣas tadā tasya bodhivṛkṣo bhaviṣyati|| (56)

 

pañcāśadyojanās tasya ūrddhva[ṁ] śākhāḥ samudgatāḥ <|>

ṣaṭkrośaviṭapānyāni vivṛtāni samantataḥ|| (57)

 

tasya mūle niṣaṇṇo (')sau maitreyo dvipadottamaḥ|

anuttarāṁ śivāṁ bodhiṁ jitvā mārān avāpsyati|| (58)

 

aṣṭāṅgopetayā vācā tataḥ sa puruṣottamaḥ|

deśayiṣyati saddharmaṁ sarvvaduḥkhāpahaṁ śivaṁ||
(59)

 

duḥkhaṁ duḥkhasamutpādaṁ duḥkhasya
samatikramam|

āryāṁ cāṣṭāṅgikaṁ mārggaṁ kṣemanirvvāṇagāminam||
(60)

 

prasannāṁ janatāṁ dṛṣṭvā satyāni kathayiṣyati|

taṁ cāsya dharmmaṁ saṁśrutya pratipadyanti
śāsane|| (61)

 

supuṣpite tā ca udyāne sannipāto bhaviṣyati|

 

(8)

 

paripūrṇṇaṁ yojanaśataṁ paryantasya bhaviṣyati||
(62)

 

tataḥ śrutvā narapatiḥ saṁkho rājā mahāyaśāḥ|

dattvā dānam asaṁkhyeyaṁ pravrajyāṁ rocayiṣyati||
(63)

 

aśītibhiś caturbhiś ca sahasraiḥ parivāritaḥ|

narādhipo (')pi niṣkramya pravrajyām upayāsyati|| (64)

 

anenaiva pramāṇena mānavānāṁ puraskṛtaḥ|

maitreyasya pitā caiva pravrajyān niṣkramiṣyati||
(65)

 

tato gṛhapatis tasya sudhano nāma viśrutaḥ|

pravrajiṣyati dharmmātmā sahasraiḥ parivāritaḥ||
(66)

 

strīratnam atha saṁkhasya viśākhā nāma viśrutā|

aśītyā ca caturbhiś ca sahasraiḥ saṁpuraskṛtā||
(67)

 

nārī ma bhi<<ḥ saha>> niṣkramya pravrajyām upayāsyati|

prāṇināṁ tatra samaye sahasrāṇi śatāni ca|| (68)

 

pravrajyām upayāsyanti maitreyasyānuśāsane|

tataḥ kāruṇikaḥ śāstā maitreyo dvipadottamaḥ|| (69)

 

samitiṁ vyavalokyātha idam arthaṁ pravakṣyati|

 

(9)

 

sarvve te śākyasiṁhena muniśreṣṭhe<na> tāyinā|| (70)

 

arthato lokanāthena spṛṣṭāḥ saddharmmadhātunā|

ropitā mokṣamārggeva nikṣiptā mama śāsane|| (71)

 

cchattra dhvajapatākābhir ggandhamālyānulepanaiḥ|

kṛtvā śākyamuneḥ pūjām āgatā mama śāsane|| (72)

 

kuṁkumodakasekena candanena vilepanam|

kṛtvā śākyamuneḥ stūpe āgatā mama śāsane|| (73)

 

datvā saṁghāya dānāni cīvaraṁ pānabhojanaṁ <|>

vicitraṁ glānabhaiṣajyam āgatā mama śāsane|| (74)

 

buddhaṁ dharmmañ ca saṁghañ ca gatvā tu śaraṇatrayaṁ
sadā|

kṛtvā kuśalaṁ karmma āgatā mama śāsane|| (75)

 

śikṣāpadāṁ samādāya śākyasiṁha<<sya>> śāsane||

pratipālya yathābhūtam āgatā mama śāsane <||> (76)

 

caturddaśīṁ pañcadaśīṁ pakṣasyehāṣṭamīn tathā|

prātihārakapa<<kṣa>>ñ ca aṣṭāṅgaṁ susamāhitāḥ|

upavāsam upoṣitvā āgatā mama śāsane|| (77)

 

(10)

 

tenaiva preritāḥ sarvve mamāpy ete pratīcchitāḥ|

gaṇaśreṣṭhena muninā parīttā bhūrimedhasā|| (78)

 

prasannāṁ janatāṁ dṛṣṭvā satyāni kathayiṣyati|

śrutvā ca te tadā dharmmaṁ prāpsyanti padam
uttamaṁ||(79)

 

prātihāryatrayeṇāsau śrāvakān vinayiṣyati|

sarvve te sāsravān dharmmān kṣapayiṣyanti
sūratāḥ|| (80)

 

prathamaḥ sannipāto (')sya śrāvakāṇāṁ bhaviṣyati|

pūrṇṇā ṣaṇnavatiḥ koṭyaḥ śrāvakāṇāṁ bhavac
chidāṁ||  (81)

 

dvitīyaḥ sannipāto'sya śrāvakāṇāṁ bhaviṣyati|

pūrṇṇāś caturnnavati koṭyo muktānāṁ
kleśabandhanāt||  (82)

 

tṛtīya sannipāto'sya śrāvakāṇāṁ bhaviṣyati|

pūrṇṇā dvānavati koṭyo dāntānāṁ śāntacetasāṁ||  (83)

 

dharmmacakraṁ pravartyātha vinīya suramānuṣān|

sārddhaṁ śrāvakasaṁghena pure piṇḍaṁ cariṣyati||  (84)

 

tataḥ praviśatas tasya ramyāṁ ketumatīṁ purīṁ|

māndāravāṇi puṣpāṇi prakṣepsyanti divaukasaḥ||  (85)

 

catvāraś ca mahārājāḥ śakraś ca tridaśādhipaḥ|

 

(11)

 

brahmā devagaṇaiḥ sārddhaṁ pūjān tasya kariṣyati||
(86)

 

utpalaṁ kumudaṁ padmaṁ puṇḍarīkaṁ sugandhikaṁ|

aguruṁ candanaṁ caiva divyaṁ mālyaṁ patiṣyati||
(87)

 

cailakṣepaṁ kariṣyanti devaputrā maharddhikāḥ|

taṁ lokanātham udvīkṣya praviśantaṁ purottamaṁ||
(88)

 

pathi bhūmyāstaraṇaṁ tatra mṛdus tūlapicūpamā|

vicitraṁ ca śubhaṁ mālyaṁ prakariṣyanti te
pathi|| (89)

 

chattradhvajapatākābhir arccayiṣyanti nāyakaṁ|

śubhaiś ca tūryanirghoṣaiḥ prasannamanaso narāḥ||
(90)

 

śāstuḥ pūjāṁ kariṣyanti devaputrā maharddhikāḥ|

sa ca śakraḥ sahasrākṣo devarājā mahādyutiḥ|| (91)

 

prahṛṣṭaḥ prāñjaliṁ kṛtvā stoṣyate lokanāyakaṁ|

namas te puruṣājanya namas te puruṣottama || (92)

 

anukampasva janatāṁ bhagavān agrapudgala|

 

(12)

 

śuddhāvāsasahasraiś ca bahubhiḥ parivāritaḥ|| (93)

 

pravekṣate ketumatī<ṁ> maitreyo lokanandanaḥ|

brāhme ṇe naparivāreṇa brahmāś caiva puraskṛtaḥ||
(94)

 

kathayiṣyati saddharmmaṁ brahmaghoṣam udīrayan|

 

ākīrṇṇā pṛthivī sarvvā arhadbhiś ca bhaviṣyati||
(95)

 

kṣīṇāsravair vvāntadoṣaiḥ prahīṇabhavabandhanaiḥ||

hṛṣṭā devamanuṣyāś ca gandharvvā yakṣarākṣasāḥ||
(96)

 

śāstuḥ pūjāṁ kariṣyanti nāgāś cāpi maharddhikāḥ|

te vai nūnaṁ bhaviṣyanti akhilāś chinnasaṁśayāḥ||
(97)

 

cinnasroto'nyadānā uttīrṇṇā bhavasāgarāḥ||

brahmacaryañ cariṣyanti maitreyasyānuśasane|

te vai nūnaṁ bhaviṣyanti amamā aparigrahāḥ|| (98)

 

ajātarūparajatā aniketā asaṁbhavāḥ|

brahmacaryañ cariṣyanti maitreyasyānuśasane|| (99)

 

te vai nūnaṁ bhaviṣyanti cchitvā jālam ivāṇḍajāḥ|

ye dhyānāny upasampādya prītisaukhyasamanvitāḥ||
(100)

 

brahmacaryaṁ cariṣyanti maitreyasyānuśasane|

ṣaṣṭiṁ varṣasahasrāṇi maitreyo dvipadottamaḥ|| (101)

 

deśayiṣyati saddharmmaṁ sarvvabhūtānukampakaḥ|

śataṁ lakṣasahasrāṇi prāṇināṁ sa vināyakaḥ|| (102)

 

(13)

 

vinayitvā ca saddharmme tato nirvvāṇam eṣyati|

tasmiṁś ca nirvvṛte dhīre maitreye
dvipadottame|| (103)

 

daśavarṣasahasrāṇi saddharmmaḥ sthāsyati sadā|

prasādayiṣyati cittāni tasmiñ chākyamunau
jine|| (104)

 

tato drakṣatha maitreyaṁ saṁbuddhaṁ dvipadottamam|

idam āścaryakaṁ śrutvā imām ṛddhim anuttamām|| (105)

 

na prasīde ta ko vidvān api kṛṣṇāhi jātikaḥ|

tasmād ihātmakāmena māhātmyam abhikāṁkṣatā|

saddharmmo gurukarttavyaḥ smaratā buddhaśāsanaṁ||
(106)

 

ārabhadhva niṣkrāmata yujyadhva buddhaśāsane|

dhunīta mṛtyunaḥ sainyaṁ naḍāgāram iva kuñjaraḥ||

yo hy asmin dharmmavinaye apramattaś ca bhaviṣyati|

prahāya jātisaṁsāraṁ duḥkhasyāntaṁ kariṣyati||

 

|| maitreyavyakāraṇaṁ samāptaṁ|| ||

 

(14)