Pūrvayogaparivartaḥ
Technical Details
pūrvayogaparivartaḥ
smarāmi pūrvaṃ caramāṇu cārikāṃ
siṃhadhvajasya sugatasya śāsane |
abhūṣi bhikṣu vidu dharmabhāṇako
nāmena so ucyati brahmadattaḥ || 1 ||
ahaṃ tadāsīnmati rājaputro
ābādhiko bāḍha gilāna duḥkhitaḥ |
mahyaṃ ca si ācariyo abhūṣi
yo brahmadattastada dharmabhāṇakaḥ || 2 ||
pañcottarā vaidyaśatā anūnakā
vyādhiṃ cikitsanti udyuktamānasāḥ |
vyādhiṃ na śaknanti mama cikitsituṃ
sarve mama jñātaya āsi duḥkhitāḥ || 3 ||
śrutvā ca gailānyu sa mahya bhikṣu
gilānapṛccho mama antikāgataḥ |
kṛpāṃ janetvā mama brahmadatto
imaṃ samādhiṃ varu tatra deśayī || 4 ||
tasya mamā etu samādhi śrutvā
utpanna prīti ariyā nirāmiṣā |
svabhāvu dharmāṇa prajānamāno
ucchvāsi vyādhī tuhu tasmi kāle || 5 ||
dīpaṃkaraḥ so caramāṇu cārikā-
mabhūṣi bhikṣurvidu dharmabhāṇakaḥ |
ahaṃ ca āsīnmatirājaputraḥ
samādhijñānena hu vyādhi mocitaḥ || 6 ||
tasmāt kumārā bahu paścakāle
anusmaranto imu pārihāṇim |
sahesi bālāna durukta vākyaṃ
dhārentu vācentu imaṃ samādhim || 7 ||
bheṣyanti bhikṣu bahu paścakāle
lubdhāśca duṣṭāśca asaṃyatāśca |
pāpeccha adhyoṣita pātracīvare
pratikṣipiṣyanti imaṃ samādhim || 8 ||
īrṣyālukā uddhata prākaṭendriyāḥ
kuleṣu cādhyoṣita lābhakāmāḥ |
prāyogike saṃstavi nitya saṃśritāḥ
pratikṣipiṣyanti imaṃ samādhim || 9 ||
hastāṃśca pādāṃśca tatha vidyamānā
hāsye ca lāsye ca sadā prayuktāḥ |
parasparaṃ kaṇṭhita śliṣyamāṇā
grāmeṣu caryāpathi anyu bheṣyati || 10 ||
ayuktayogānimi bhonti lakṣaṇāḥ
parakumārīṣu ca nitya dhyoṣitāḥ |
rūpeṇa raktā grathitā bhavanti
hiṇḍanti grāmānnigamāṃśca rāṣṭrān || 11 ||
te khādyapeyasmi sadā prayuktā
nāṭye ya gīte ca tathaiva vādite |
krayavikraye co sada bhonti utsukāḥ
pāne'pi cādhyoṣita naṣṭalajjāḥ || 12 ||
lekhāna piṣyanti ayuktayogāḥ
śīlaṃ tatheryāpathu chorayitvā |
maryāda bhinditva gṛhībhi sārdhaṃ
te bhinnavṛttā vitathapratiṣṭhitāḥ || 13 ||
ye karma buddhehi sadā vivarjitā-
stulamānakūṭe ca sadā prayuktāḥ |
tatkarma kṛtvāna kiliṣṭapāpakān
apāyu yāsyanti nihīnakarmāḥ || 14 ||
prabhūtavittaṃ maṇihemaśaṃkhaṃ
gṛhāṃśca jñātīṃśca vihāya pravraji |
te pravrajitvāniha buddhaśāsane
pāpāni karmāṇi sadācaranti || 15 ||
dhane ca dhānye ca te sārasaṃjñino
dhenūśca gāvaḥ śakaṭāni sajjayī |
kimartha tehi ima keśa choritā
śikṣāya yeṣāṃ pratipatti nāsti || 16 ||
mayā ca pūrve cariyāṃ caritvā
suduṣkaraṃ kalpasahasra cīrṇam |
ayaṃ ca me śānta samādhireṣito
yatteṣa śrutvā tada hāsyu bheṣyati || 17 ||
ciraṃ mṛṣāvādi abrahmacāriṇo
apāyanimnāḥ sada kāmalābhāḥ |
te brahmacārīṇa dhvajaṃ gṛhītvā
duḥśīla vakṣyanti na eṣa dharmaḥ || 18 ||
bhedāya sthāsyanti ca te parasparaṃ
ayuktibhirlābha gaveṣamāṇāḥ |
avarṇa bhāṣitva ta anyamanyaṃ
cyutā gamipyanti apāyabhūmim || 19 ||
śataḥsahasreṣu sudurlabhāste
kṣāntībalaṃ yeṣu tadā bhaviṣyati |
ato bahū ye kalahasmi utsukāḥ
prapañca kāhinti jahitva kṣāntim || 20 ||
vakṣyanti vācā vaya bodhisattvāḥ
śabdo'pi teṣāṃ vraji deśadeśe |
abhūtaśabdena madena mattā
vipannaśīlāna kuto'sti bodhiḥ || 21 ||
na me śrutaṃ nāpi kadāci dṛṣṭa-
madhyāśayo yasya viśuddha nāsti |
imeṣu dharmeṣu ca nāsti kṣāntiḥ
sa lapsyate bodhi kṣipitva dharmān || 22 ||
bhītāśca trastāśca gṛhaṃ tyajanti
te pravraji dṛḍhatarā bhavanti |
viśeṣakāmā vilayaṃ prayānti
kṣipitva yānaṃ puruṣottamānām || 23 ||
nihīnaprajñā guṇaviprahīnā
vakṣyanti doṣaṃ sada agrayāne |
yasmai ca te taccharaṇaṃ prapannā-
statraiva ye doṣaśatān vadanti || 24 ||
ājīvakā ye bahu pravrajitvā
anarthikāḥ sarvasubuddhabodhaye |
te ātmadṛṣṭīya sthihitva bālā
uttrasta bheṣyanti śruṇitva śūnyatām || 25 ||
vihāru kṛtvāna ta anyamanyaṃ
vyāpādadoṣāṃśca khilaṃ janetvā |
abhyākhya datvā ca paraspareṇa
lapsyanti prāmodya karitva pāpakam || 26 ||
yaḥ śīlavanto guṇavantu bheṣyati
maitrīvihārī sada kṣāntikovidaḥ |
susaṃvṛto mārdavasūrataśca
paribhūta so bheṣyati tasmi kāle || 27 ||
yo kho punarbheṣyati duṣṭacittaḥ
sudāruṇo raudrātihīnakarmā |
adharmacārī kalahe rataśca
sa pūjito bheṣyati tasmi kāle || 28 ||
ārocayāmi prativedayāmi
sacet kumārā mama śraddha gacchasi |
imāṃ smaritvā sugatānuśāsanīṃ
mā jātu viśvastu bhavesi teṣām || 29 ||
te tīvrarāgāstatha tīvradoṣā-
ste tīvramohāḥ sada mānamattāḥ |
adāntakāyāśca adāntavācaḥ
adāntacittāśca apāyanimnāḥ || 30 ||
ahaṃ ca bhāṣeyya guṇāna varṇān
na co guṇān bhikṣu samācareyyā |
na ghoṣamātreṇa ca bodhi labhyate
pratipattisārāṇa na bodhi durlabhā || 31 ||
iti śrīsamādhirāje pūrvayogaparivarto nāma ṣoḍaśaḥ || 16 ||