• Home
• Canon Text
• Romanized
• śāstrapiṭaka
• yoginītantraṭīkā
• 1 āśīrvādābhidhānam

1 āśīrvādābhidhānam

Technical Details

 

tattvajñānasaṃsiddhiḥ

 

[āśīrvādābhidhānam]

 

namo bhagavatyai vajravārāhyai |

 

udyātā talacakrato'niladhutā vidyucchaṭābhāsvarā

dagdhāritritayā trilokamahitā pīyūṣadhārāplutā|

buddhajñānarasāvilā vikaluṣā sānandasandohadā

bhāvābhāvavicāraṇāvirahitā vārāhikā pātu vaḥ ||1||

 

 marmakalikāpañjikā

        om namaḥ śrīvajravilāsinyaī |

caṇḍālīkaralīlayā nijapadādullāsito viśvabhū-

rviśvagbhūri mahāsukhaṃ viracayaṃllīnaḥ svabodhodaye|

ambhojāgra[ga]to'pi nirvṛtipadaṃ prāpto'pi dhatte yayā

drāgadrāvudayadvayaṃ   ca   sahajānandāya  vandāmahe ||

 

jaladhiriva navo navopamaśrīḥ prabhurayamambaramātralabdhasaṅgaiḥ|

jagadavatu taḍidvatīva sandhyā vilasati vajravilāsinī yadaṅge ||

 

     eṣa śiṣyo'smi sarveṣāṃ divyopāyavidāmaham|

     vajradevīgabhīrārthagambhīrānandavartinām||

 

     kṣantavyamatra yadayaṃ mitro vyadhitapañjikaḥ|

     andhakāre padārthānāṃ mitra eva prakāśakaḥ||

 

     paramārtho gabhīro'yaṃ vyākhyātāro na tādṛśāḥ|

     iti cet kriyatāmatra saṃvṛtyaṃśe'pi gauravam||

 

  antarhite bhagavati saṃvarārṇave ācāryaḥ samādhivajro vajravilāsinīkṛtānugrahaḥ sadgurucaraṇāravindādupadeśamākṛṣya hetuphalasvarūpacāṇḍālīdvayarūpiṇyāḥ sahajarūpiṇyāśca śrīmadvajravārāhyāḥ sādhanamatipraṇītaguṇagaṇābharaṇaramaṇīyaṃ praṇītavān| ataḥ prathamaślokadvayenāpi pratiślokaṃ parasparapratibaddhabhinnabhinnārthadaśadaśaviśeṣaṇaviśeṣitasvarūpiṇīṃ

tadrūpiṇīmeva sakṛjjagadavidyāndhakāraśamanīṃ śamanītisamupanītacaturthakṣaṇalakṣaṇānandasandohasaṃjananīmiva tanayajanapratipālanapratiyoginīṃ yoginīṃ

vajravārāhīmāśīrvādadvāreṇābhidadhe-

 

udyātetyādi| vārāhikā vo yuṣmān pātviti sambandhaḥ| varayati

icchati viśveṣāṃ kṣemamiti varaṃ bodhicittam,varameva vāraḥ,"vara

īpsāyām"  curādāvadantaḥ,prajñāditvātsvārthiko'ṇvidhiḥ,pṛṣodarāditvād

vā''tvam| yadvā āvṛṇoti pratiromakūpaṃ śarīramiti vāraḥ śukram,"vṛṇu āvaraṇe",ā pṛṣādiḥ| taṃ mahāsukhacakrasthaṃ bindurūpaṃ herukaṃ nirmāṇacakrādāhinoti anugacchatīti vārāhikā| saṃjñāyāṃ kan| athavā varaṃ svāminaṃ sukhacakragataṃ māninīva kareṇa hatavatīti niruktyā svārthikādaṇṇantācca ḍābvidhervārāhī| atropadeśakramo'pi likhyate-

 

       vā-śabdo vāyuvācīha vā-dhātorgamanārthake|

       tasyaiva    preraṇādyasmāddevīyaṃ  samudevyati||

  tathā ca śabarapādīyasādhane prakāśitam-

       rākṣasāsyaṃ samākuñcya samujjvālya prabhāsvaram|

       ākāla(ra)stalacakrastho vārāhī so'bhidhīyate||

       rephastataḥ  samudbhūto yā rekhā vahnirūpiṇī|

       akāro  vā'vadhūtīti  sarvadharmasukhaṃ  hi  sā||

      repho vahnimayī rekhā tadvarttamānā(rtmanā)calitā satī|

       atrāpyakāro  draṣṭavyaḥ  prabhāsvarasukhākṛtiḥ||

       dvayoḥ  saṃyogato veti  madhyavarṇāyato bhavet|

       hakāraḥ sukhacakrastho  rekhayā''liṅgitastayā||

       tataḥ  saṃplāvayan  devīmikāro bindurucyate|

       tasmāllokottarā   kācillokottarasukhapradā||

       lakṣmīrakṣīṇavibhavā   seyamīkārarūpiṇī|

       enāṃ  saptākṣarīṃ  devīṃ  trailokyajñānaśuddhitaḥ||

       vārāhīmavadadvīro      heruko herukīmimām|

     caṇḍamālamalīkaṃ hi viśvamasyāḥ  prakāśyate||

      ata evāha bhagavān caṇḍālīmapi herukīm||

 

      ata eva mūlatantrasyādikārikāyām-"athāto  rahasyaṃ vakṣye"ityasmin "tata iti nirmāṇacakrasthitavajravārāhīsvarūpādakārād repheṇa sūryarūpaśikhayā sukhacakrasthitasaṃvararūpasya hakārasya sparśanādvindoḥ

spandanam"iti caṇḍālīyogaṃ vyākhyātavān bhagavānasmadguruḥ| etattu sadgurucaraṇaīrdāsapādaīrnandipādāt karṇākarṇikayā'dhigatya prakāśitam| ata eva mahatā[mā]mnāyatvādavadhānamapi vidheyaṃ sadbhiḥ| saīva kiṃbhūtetyāha-

 

      udyātetyādi ūrdhvaṃ gatā| talacakrata iti dharmasambhogamahāsukhacakraṇāttalasthitatvāt talacakraṃ nirmāṇacakram| tato'niladhuteti apānavāyunā preritetyarthaḥ| vidyucchaṭābhāsvareti taḍillekheva dedīpyamānā,jñānāgnirūpatvāttasyāḥ prakāśamayitvāt sarāgatvād vā| ata eva skandhadhātvāyatanadārudāhikeyaṃ bhagavatī| darśitaṃ ca vasantatilakaṭīkāyām-

        kālameghapaṭalāntarocchaladvidyudugrapaṭalādhikatviṣam|

        sattvabhājanayugapradāhikāṃ tvāṃ namāmi jagadambaherukīm||

        nābhicakrakuharāmburāśito vajravārijasamājasaṃbhavām|

        saudhasārarasapānalampaṭāṃ tvāṃ namāmi vaḍavānalatviṣam||

 

        dagdhāritritayeti| araśabdena ārā bhaṇyante,tadasyāstīti ari cakram| dagdhaṃ niḥsvabhāvīkṛtamekarasīkṛtaṃ cakratrayaṃ dharmasambhogamahāsukhākhyaṃ yayā sā tathā| trilokamahiteti| trayo lokāḥ svargamartyapātālāni tairmahitā| kāyavākcittairvā,tadākāreṇātmaniṣpatteḥ| pīyūṣadhārāpluteti| pīyūṣadhārābhiḥ sukhacakrasthitahaṃkārasantāpānantaragalatsudhādīdhitisudhādhārābhiḥ plutā āpyāyitā,sakalavikalpakalākalāpasamūlonmūlanasaṃjātā'vicchinnasahajasukhaikalolībhūtatvāt sthitībhūteti yāvat| ata eva tasmin samaye saiva jñānamayī bhagavatī vyapagatajñānajñeyakaluṣā acintyarūpeṇa niṣpādanīyā yogadharaiḥ| etadeva spaṣṭayatibuddhajñānarasāvileti| buddho'kṣobhyo vajravārijasamājasaṃyamasamāsāditamaṇimūlamadhyāgro viramaprāgdeśīyaḥ parameśvaro binduḥ,tasmādyadudbhūtaṃ jñānaṃ prathamopabhuktakumārīsuratavat,asamarasaviśeṣāsvādavat,mūkadṛṣṭaviśiṣṭasvapnavat ,svasaṃvedanamaprakāśyaṃ tattvaṃ tasya rasāsvādanam,tenāvilā tadekaniṣṭhā anavasareti yāvat| ata eva vikaluṣā| kaluṣaṃ kleśā rāgādayastairvirahitā vihīnā,teṣāmapi mahāsukha evāntarbhāvāt| uktaṃ ca-

 

       yatra yatra mano yāti jñeyaṃ tatra niyojayet|

       calitvā yāsyate kutra sarvameva hi tanmayam||

tathā ca-

       yena yena hi bhāvena manaḥ saṃyujyate nṛṇām|

       tena tanmayatāṃ yāti viśvarūpo maṇiryathā||

 

 athavā ke sukhe ruṣā roṣo yasmāttat kaluṣaṃ virāgaḥ,kapirekā (kapīlikā)ditvānniruktatvādvā rephasya latvam,tena rahitā|kaluṣaṃ pāpaṃ vā virāgavilakṣaṇasya pāpasyābhāvāt| pāpamapi virāga eva| tathā cāryadevapādāḥ-

 

na virāgātparaṃ pāpaṃ puṇyaṃ na sukhataḥ param |iti|

 

       cyutirvirāgasaṃbhūtirvirāgād duḥkhasambhavaḥ|

       duḥkhād dhātukṣayaḥ puṃsāṃ kṣayānmṛtyuḥ prajāyate||iti||

 

   sānandasandohadeti| ānandā viramāntāstaireva saha viśveṣāṃ samyagdoha ākarṣaṇaṃ nirābhāsīkaraṇaṃ yatra sa ānandasandohaḥ,taṃ dadātīti tathā| athavā samyagdṛśyante nirābhāsīkriyante indriyaviṣayavijñānānyaneneti sandohaḥ sahajānandaḥ| ānandā viramāntāstaiḥ sahita ekarasatāmāpannaścāsau sandohaśceti sānandasandohaḥ,taṃ dadātīti tathā| athavā seti vārāhikāviśeṣaṇam| ānandasandohaḥ srakcandanavanitādyupabhogaīrlaukikī sukhasampattiḥ lokottarā vā tatpradātrītyarthaḥ| enāṃ bhagavatīmārādhayatāmāstāṃ laukiko'bhyudayo lokottaramapi sukhamiti bhāvaḥ| uktaṃ cātraiva sādhane "ayantu saukhyasādhanaṃ dadātīti"| svānandasandohadetipāṭhe dvandvamaṇimūlamaṇimadhyamaṇyagrāvagatavipākavicitrādicatuḥ kṣaṇalakṣaṇacaturānandāmandāvabodhāt śobhanamānandānāṃ sandohaṃ samūhaṃ dadātīti tathā| etenaivaitaduktaṃ bhavati-etasyā eva bhagavatyāḥ prasādād durlabhadhyānakṣaṇalakṣaṇamutpadyate| anyathā kathaṃ na susthasya talādadhasthasya bindoravasthānamṛte kamalakiñjalkaṃ svakīyamiva ānandasandohamarpayatīti vā| bhāvābhāvavicāraṇāvirahiteti bhāvābhāvau śāśvatocchedau saṃvṛtivivṛtyaṃśau,tayorvicāraṇā svarūpanirūpaṇaṃ tena virahitā viyuktā| tatkṣaṇādekarasatāpattau śūnyatākaruṇā'bhinnameva rūpaṃ siddhamantra iva śāśvatocchede piśācadampatīkasya sāmyātkāraṇamutpadyate| yadāsmāttadvicāraṇāt dattajalāñjaliryominīreva śeṣaṃ sukhamanubhavatīti|

 

      vyākhyānāntaramapi-utpannakramayogamadhikṛtya vigrahavatīmapi sahajarūpiṇīmapi devīmāha-udyātetyādi|

 

      sā vārāhikā pātviti sambandhaḥ| āvṛṇoti viśvamiti vāraḥ kleśajñeyasvarūpamāvaraṇadvayaṃ tamāhatavatī vārāhī| etatpakṣe'pyupadeśāyāto vārāhīśabdaḥ pratipādyate |

 

        vāśabdo vāgatītārthe rephaḥ sarvarasaikatā|

        nityasvānubhavo'kāro hakāro'nāhataṃ sukham||

 

        vidaḥ prajñāsvabhāvatvājjīvaṃ tena nidarśitam|

        evaṃ piṇḍīkṛtārtheyaṃ(na)vārāhītattvamucyate||

 

   uktaṃ ca saṃvarākhye siddhācāryakṛṣṇapādaiḥ-

 

        vākpathātītavāśabdo  rākārākāravarjitaḥ|

        hetvanupalabdhihīkāraṃ vārāhīśabdakīrtitam||iti||

 

   udyātā talacakrata iti| talaśabdo'dhaḥsvabhāvārthe'pi prayujyate| talaṃ svarūpaṃ prabhāsvaraṃ śūnyateti yāvat,tadeva cakram,sakalavikalpocchedakatvāt| tasmāttaraṅgalekheva jaladhestadabhinnaīvodyātā samutthitā

praṇidhānādeva sāmarthyāditi bhāvaḥ | akāraḥ praśleṣo vātra śūnyatāpratipādako draṣṭavyaḥ | tenātra talacakrata iti boddhavyam| aniladhuteti| anilaśabdena tadyogādanilasamārūḍhaṃ vijñānamabhidhīyate,yathā mañcāḥ krośantīti mañce sthitā eva puruṣā abhidhīyante,tena prāṇavāyuvāhanena vijñānena dhutā niṣpīḍitā nirāsaṅgarūpeṇa nartata ityarthaḥ| yadidaṃ sapavanaṃ vijñānaṃ līnaṃ bhaved viśvamapi na racayet| ata evātra prayatnaḥ kartavyaḥ| etadarthameva sahajarūpiṇīyaṃ devī varṇacihnādirahitā sakalavāgviṣayātītāpi śakradhanuriva gandharvanagaramiva vicitramākāśacitraṃ pañcavarṇapañcaratnavinirgatapañcaraśmisamūhamiva sitakapālapītaśavakṛṣṇakartiharitaikapatākikādinānāvicitrayogiyoginīmadhye militameva bandhūkakusumasamapañcatathāgatātmakabhāvakapraṇidhānacittaratnavaśādātmani nirmalāntargaganadeśe nirmitavatī bhagavatī| ata evākārarūpiṇī ca devī,ukāreṇāmoghasiddhirūpapavanena saha samarasatāmāpannā vaṃkārarūpiṇī ca nirmitavatī nirmāṇacakram,etadabhimukhīkaraṇānavasaracittasyaiva pavanayornirodhādakṛtrimapadaprāpteḥ|

 

     uktañca śrīhevajre-

 

            bhāvenaiva vimucyante vajragarbha mahākṛpā|

            badhyante bhāvabandhena mucyante tatparijñayā||iti|

 

     tathā ca-

            bhāva eva paraṃ mitraṃ bhāva eva paraṃ ripuḥ|

            śuddhaḥ pīyūṣatāṃ gacchedaśuddho viṣato'dhikaḥ||

 

     vidyucchaṭābhāsvareti| sakaladuḥkhaharakiraṇabharadedīpyamānetyarthaḥ| dagdhāritritayeti| dagdhamanupalambhīkṛtamindriyaviṣayavijñānasvarūpamaritrayaṃ śatrutrayaṃ yayā| athavā dagdhā bhasmasātkṛtā moharāgadveṣā yayā| trilokamahiteti| trayo lokāḥ kāyavākcittaṃ taīstadākāreṇātmaniṣpatteḥ| mahitā satkṛtā| devīrūpeṇātmaniṣpādanameva devī pūjeti bhāvaḥ| pīyūṣadhārāpluteti| pīyūṣamiva pīyūṣaṃ sukham,anupamasukhadhārāsnātetyarthaḥ| buddhajñānarasāvileti| buddho yathāsvarūpavastubodhaḥ| tathā śrīhevajre-"buddho'haṃ vastubodhanād"iti| tadeva jñānaṃ tattvaṃ tatra rasa āsvādastenānābhogenā''vilā militā| vikaluṣeti| kaluṣaṃ kleśādi rāgādayo vikalpā vā,tena rahitā| ānandasandohadeti| ānandasandohapariśodhayitrī| 'daīp'śodhane,ānandatrayāṇāaṃ tadrūpeṇāgrahaṇāt,sahaje vā'ntarbhāvāt| svānandasandohadeti pakṣe sva ātmā satkāyadṛṣṭirvā tadviṣaya ānando abhiniveśaḥ,tasya sandoho'vicchinnā pravṛttiḥ,tasya khaṇḍayitrī|'do'khaṇḍane| ata eva bhāvābhāvavicāraṇāvirahiteti| bhāvaḥ trayopalambhaḥ,abhāva ucchedaḥ,tayorvicāraṇā grāhakacittaṃ tena virahitā|

 

     uktaṃ ca bhagavatyā-"asti taccittaṃ yaccittamacittamiti"

 

nirmāṇāridineśamaṇḍalagatā kādyādivarṇāvṛtā

projjvālajvalanojjvalā'mṛtasavā sūkṣmābjasūtropamā |

vidyā buddhakadambakaṃ dahati yā cakratrayodbhedinī

sānandā lalitordhvagā sphuratu vo vārāhikā cetasi ||2||

 

     viśeṣārthapratipādanārthamaparaślokamāha-nirmāṇetyādi| vo yuṣmākaṃ vārāhikā pūrvavat kṛtānvayā,sphuratu āvirbhavatu| kiṃbhūtetyāhanirmāṇāridineśamaṇḍalagatā iti| prathamato nirmāṇacakrasthitasūryamaṇḍalagatā sthitā| tatastalacakrata udyātā| bhāvakaprauḍhacittādhipatyāditi bhāvaḥ| kādyādivarṇāvṛteti| kakāra ādiryasyāsau kādiḥ kāliḥ| akāra ādiryasyāsau ādirāliḥ| "ako'ki"dīrghaḥ| kakāraṣakārābhyāṃ kṣakārasya niṣpāditatvāt kṣakāraṃ parityajya ūnapañcāśadvarṇāḥ pavanasyonapañcāśattvāt pavanapratipādakā boddhavyāḥ| ata ālikāliśabdena vāmadakṣiṇabāhu (vāyu)dvayameva grahītavyam| etenaitaduktaṃ bhavati-prathamataḥ pavanadvayenāvṛtā saṃvṛtā,tayorubhayorvāhvo(yvoḥ)parityāgāt,tata eva madhyamāpraveśāt paścādaniladhutā apānavāyunā preritetyarthaḥ| saṃvṛtyā tu ālikālipaṅktidvayena vāmadakṣiṇāvartamilitena ūrdhvaśirastadavasthena dineśamaṇḍalamevāvṛtaṃ boddhavyam| projjvālajvalanojjvaleti | prāk nirmāṇacakre saiva vaṃkārarūpiṇī bhagavatī jvalanarāśiriva samujjvalā''sīt| tato vidyucchaṭābhāsu (sva)rā taḍillekhevā' bhavadityarthaḥ| amṛtasaveti| amṛtasya pīyūṣasya savaḥ prasava utpattiryasyāḥ sā tathā| sukhacakragatabhagavatyādhipatyāditi bhāvaḥ |ata eva dagdhāritritayā| upamarditacakratritayā| sūkṣmābjasūtropameti| sūkṣmamatisūkṣmaṃ ca tadabjasūtraṃ mṛṇālasūtraṃ ceti sūkṣmābjasūtram,saivopamā sādṛśyaṃ yasyāḥ sā tathā| anupalambhasvabhāvatvādavadhūtī svarūpatvācca| ata eva trilokamahitā,'maha'pūjāyām|

 

     kāyavākcittānāṃ devīrūpeṇātmaniṣpādanameva devīpūjā sakalavikalpātītātisūkṣmā| nādamātrāvaśiṣṭāyāmasyāmevāntarbhāvo yukta ityabhiprāyaḥ | vidyeti| yā devī vid jñānarūpiṇī| vettīti vit|'vid'jñāne,kvip| ata eva pīyūṣadhārāplutā jñānajyotirūpiṇī hi sā devī sudhāsnāteti śuddhā| yadvā pīyūṣamiva pīyūṣaṃ mahāsukhaṃ tanmayītyarthaḥ| buddhakadambakaṃ dahati yeti| buddhakadambaḥ pañcatathāgatāsteṣāṃ kamātmānaṃ pṛthak pṛthag bodhaṃ yā dahati niḥsvabhāvīkaroti,pañcabuddhānāmevopalambhasvarūpatvāt| uktaṃ ca bhagavatā śrīguhyendau- 'pañcabuddhātmaku sarvajago'yam'iti| saṃdhyāvyākaraṇe'pi-'skandhā eva hi saṃbuddhāḥ'iti| eṣāmupalambhādviśvasyaivopalambha ityarthaḥ|

bhagavadbhagavatyorabhedāddevīnāmapi grahaṇam | buddha śabdenaiva vā tadgrahaṇam| 'abuddho nāsti sattvakaḥ'itivacanāt| ata eva buddhajñānarasāvilā yathāvad bodhamayī| vidyābuddhakadambakaṃ dahati yeti samāsapāṭhe vitaṃ jñānaṃ yānti prāpnuvantīti vidyā locanādayaḥ| tatpakṣe sūkṣmeti bhinnayogo'nupalambhajñānapratipādakaḥ kartavyaḥ| cakratrayodbhedinīti| cakratrayamudbhettuṃ śīlaṃ yasyāḥ sā tathā| bhiduraśikharagatamapi sarasijodarapatitamapi bhagavantaṃ bhagavatīmapi rajorūpiṇīmādāya cakratrayamudbhidya gacchantī veti bhāvaḥ|ata eva vikaluṣā kleśarahitā,mahāsukhasaṃvalitatvāt| tathā cāha- sānandeti| ānando binduḥ so'śeṣānandāvāptistena yuktaṃ kāryakāraṇam,athavā kāryakāraṇayorabhedāt sukhaṃ vā,tena mahitā ata eva svānandasandohadā śobhanānandavṛndapradātrī,svayaṃ samarthasyaiva parānugrahopapatteḥ| lalitordhvageti|lalitena mahārāgānubandhena madhyamānupraveśena,ūrdhvagāminītyarthaḥ| athavālalitā advayamahārāgānubaddhā cāsau ūrdhvagā| mahāsukhacakragā ceti vā| ata eva bhāvābhāvavicāraṇāvi rahitā mahārāgānubaddhasvarūpāyā vicāraṇā'nupapatteḥ| vicāro'pi vikṣepaḥ| sa ca mahārāgānubandhaśceti vyāhatametat| uktañca bhagavatā-

 

           bodhāmbhodhāvanulloke kataraḥ kalpabudbudaḥ| iti|

 

     vyākhyānāntaramapi-nirmāṇārītyādi| nirmāṇasyotpādasyāriḥ vairī śavarūpapratipāditaṃ viśuddhanairātmyam| tatra sthitadineśamaṇḍale jñānālokamaṇḍale gatā jñātā gamiratra jñānārthaḥ,sarve gatyarthā jñānārthā iti nyāyāt|

 

     kādyādivarṇāvṛteti| ālikālimayī| prajñārūpiṇyā asyāḥ sakalavāṅmayasvabhāvatvāt| athavā kaśca aśca ādī yeṣāṃ te kādayaḥ svaravyañjanāni,teṣāmādivarṇo'kārastena rūpeṇāvṛtā saṃvṛtā,athavā kādayaḥ ka ca ṭa ta pa ya śa svarūpāḥ sapta vargāḥ| teṣāmādiḥ ṣoḍaśakalāsvarūpo'kāraḥ| tena rūpeṇa saṃvṛtā,akārasyaiva sarvadharmasaṃvaraṇarūpatvāt| śrīhevajre ca-

 

            yoginyā  dehamadhyastham akārasaṃvarasthitam|

            yathā bāhyaṃ tathā'dhyātmaṃ saṃvaraṃ tat prakāśitam||iti||

 

      ekākṣarāyāmapi  prajñāpāramitāyāmasyaiva suviśuddhadharmadhātusvarūpeṇa pratipāditatvāt| projjvālajvalanojjvaleti| viśvavisarpāṅgagabhastibharabhāsvaraśarīrā|amṛtasaveti| amṛtaṃ mokṣaḥ sa eva savaḥ prasavo yasyāḥ sā tathā | sūkṣmābjasūtropameti| atisūkṣmābjaprabhavarūpatvāt| vidyeti| sahajaprajñārūpiṇī| athavā yā devī vit akṛtrimajñānamayītyarthaḥ| buddhakadambakaṃ dahati yeti| buddhāḥ śrāvakapratyekāsteṣāṃ kadambakaṃ kutsitamambakaṃ kudṛṣṭirevaikamātmānaṃ damayiṣyāmītyādyadhimokṣaḥ,taddahati yā tasya nāśamayītyarthaḥ| sattvārthaniṣṭhatvāt tasyāḥ| tathā ca vaibhāṣikasya vaiśeṣikamatānupraveśe bhagavadvacanamapi-

 

           varaṃ jetavane ramye śṛgālatvaṃ vrajāmyaham|

           na tu vaibhā(śe)ṣikaṃ mokṣaṃ gautamo gantumarhati||iti|

 

    yadvā buddhakadambā viṣayaviṣayiṇastān dahati anupalambhe niyojayatītyarthaḥ| cakratrayodbhedinīti| cakratrayaṃ kāyavākcittasvarūpam,tebhya eva viśakalitebhyo viśiṣṭadṛṣṭicchedaprasaṅgāt,tad bhettuṃ vidārayituṃ śīlaṃ yasyāḥ sā tathā| sānandeti sahajānandasvabhāvā| lalitordhvageti| lalitena mahārāgeṇa ūrdhvamatiśayitamavāggocaramarthaṃ gacchantī prāpnuvatītyarthaḥ||2||

 

praṇipatya vajrapūrvāṃ vārāhīṃ vajrayoginīṃ śirasā |

svasmṛtaye vakṣye'haṃ tattvajñānasya saṃsiddhim ||3||

 

    namaskāradvāreṇābhidheyaṃ pratipādayannāha-praṇipatyetyādi| ahaṃ tattvajñānasaṃsiddhiṃ samyaksiddhimupādāya vakṣya iti sambandhaḥ| kāraṇe kāryopacārāt| tattvaṃ svaparavikalpātītamanirvacanīyasatsukharūpaṃ tadvat tadjñānaṃ svasaṃvedanaṃ ceti tattvajñānam| tathā coktaṃ śrīhevajre-'satsukhatvena tattvañca'iti| kiṃkṛtvetyāha-vārāhīṃ praṇipatyeti| ubhayacaṇḍālīrūpiṇīṃ sahajarūpiṇīṃ namaskṛtyetyarthaḥ| vajrapūrvāmiti| vajra eva pūrvaṃ yasyāstāṃ vajravārāhīmabhedyajñānasvabhāvāmityarthaḥ| vajrayoginīmiti| vajreṇa bindunā mahāsukhena vā yogaḥ saṃyogo yasyāḥ sā tathā| śiraseti mastakena| svasmṛtaya iti| ātmanaḥ smaraṇāya| auddhatyaparihāro'sya vākyārthaḥ||3||

 

[ityāśīrvādābhidhānam ]