Pañcamo'ṅkaḥ
Technical Details
pañcamo'ṅkaḥ
pratīhāraḥ-
svagṛhodyānagate'pi snigdhe pāpaṃ viśaṅkyate snehāt|
kimu dṛṣtavahvapāyapratibhayakāntāramadhyasthe ?||1||
kṣaume bhaṅgavatīi taraṅgitadaśe phenāmbutulye vahan
jāhnavyeva virājitaḥ savayasā devyā mahāpuṇyayā|
dhatte toyanidherayaṃ susadṛśīṃ jīmūtaketuḥ śriyaṃ
yasyaiṣāntikavarttinī malayavatyābhāti velā yathā||2||
bhuktāni yauvanasukhāni yaśo'vakīrṇaṃ
rājye sthitaṃ sthiradhiyā caritaṃ tapo'pi|
ślādhyaḥ sutaḥ susadṛśānvayajā snuṣeyaṃ
cintyo māya nanu kṛtārthatayā'dya mṛtyuḥ||3||
sphurasi kimu dakṣiṇetara ! muhurmuhuḥ sūcayanmamāniṣṭam|
hatacakṣurapahataṃ te sphuritaṃ mama putrakaḥ kuśalī||4||
ālokyakyamānamatilocanaduḥkhadāyi
raktacchaṭānijamarīciruco vimuñcat|
utpātavātatalīkṛtatārakābha-
metatpuraḥ patati kiṃ sahasā nabhastaḥ ?||5||
tārkṣyeṇa bhakṣyamāṇānāṃ pannagānāmanekaśaḥ|
ulkārūpāḥ patantyete śiromaṇaya īdṛśāḥ||6||
gokarṇamarṇavataṭe tvaritaṃ praṇamya
prāpto'smi tāṃ khalu bhujaṅgamavadhyabhūmim|
āḍhāya taṃ nakhamukhakṣatasañca
vidyādharaṃ gaganamutpatito garutmān !||7||
nā'hitrāṇatkīrtirekā mayā'ptā
nāpi ślāghyā svāmino'nuṣṭhitā''jñā|
dattvātmānaṃ rakṣito'nyena śocyo
hā dhik ! kaṣṭaṃ ! vañcito vañcito'smi||8||
ādāvutpīḍapṛthvīṃ praviralapatitāṃ sthūlabinduṃ tato'gre
grāvasvāpātaśīrṇaprasṛtatanukaṇāṃ kīṭakīrṇā sthalīṣu|
durlakṣyāṃ dhātubhittau ghatanaruśikhare styānanīlasvarūpā-
menāṃ tākṣya didṛkṣurnipuṇamanusaran raktadhārāṃ vrajāmi||9||
āvedaya mamā''tmīyaṃ putra ! dukhaṃ suduḥsaham
mayi saṅkrāntametatte yena sahyaṃ bhaviṣyati||10||
vidyādhareṇa kenāpi karuṇā''viṣṭacetasā|
mama saṃrakṣitāḥ prāṇā dattvātmānaṃ garutmatte||11||
cūḍāmaṇiṃ caraṇayormama pātayatā tvayā|
lokāntaragatenāpi nojjhito vinayakramaḥ !||12||
bhaktyā sudūramavanāmitanamramauleḥ
śaśvattava praṇamataścaraṇau madīyau|
cūḍāmaṇirnikaṣaṇaurmasṛṇo'pyahiṃstraḥ
gāḍhaṃ vidārayati me hṛdayaṃ kathaṃ nu ?||13||
kurvāṇo rudhirārdracañcukaṣaṇairdroṇīrivādrestaṭīḥ
pluṣṭopāntavatāntaraḥ svanayanajyotiḥśikhāśreṇibhiḥ|
sajjadvajrakaṭhoghoranakharaprāntāvagāḍhāvaniḥ
śrṛṅgāgre malayasya pannagaripurdūrādayaṃ dṛśyate||14||
glānirnādhikapīyamānarudhirasyāpyasti dhairyyodadhe-
rmāsotkarttanajā rūjo'pi vahataḥ prasannaṃ mukham|
gātraṃ yanna viluptameṣa pulakastatra sphuṭo lakṣyate
dṛṣṭirmayyupakāriṇīva nipatatyasyāpakāriṇyapi||15||
śirāmukhaiḥ syandata eva rakta-
madyāpi dehe mama māṃsabhasti|
tṛptiṃ na paśyāmi tavāpi tāvat
kiṃ bhakṣaṇāttvaṃ virato garutman!||16||
āvarjitaṃ mayā cañcvā hṛdayāt tava śoṇitam|
anena dhairyyeṇa punastvayā hṛdayameva naḥ||17||
āstāṃ svastikalakṣma vakṣasi tanau nālokyate kañcukaḥ
jihve jalpata eva me na gaṇite nāma tvayā dve api !
tistrastīvraviṣāgnidhūmapaṭalavyājihyaratnatviṣo
naitā duḥsahaśokaśūtkṛtamarutsphītāḥ phaṇāḥ paśyasi !||18||
merau mandarakandarāsu himavatsānau mahendrācale|
kailāsasya śilātaleṣu malayaprāgbhāradeśeṣvapi|
uddeśeṣvapi teṣu teṣu bahuśo yasya śrutaṃ tanmayā|
lokālokavicāraṇagaṇairudugīyamānaṃ yaśaḥ||19||
svaśarīreṇa śarīraṃ tārkṣyāt parirakṣatā madīyamidam|
yuktaṃ netuṃ bhavatā pātālatalādapi talaṃ mām ?||20||
ātmīyaḥ para ityayaṃ khalu kutaḥ satyaṃ kṛpāyāḥ kramaḥ ?
‘kiṃ rakṣāmi bahūn kimeka’ miti te jātā na cintā katham ?
tārkṣyāttrātumahiṃ svajīvitaparityāgaṃ tvayā kurvatā
yenā''tmā pitarau vadhūriti hataṃ niḥśeṣametatkulam||21||
jvālābhaṅgaistrikagrasanarasacalatkālajihvāgrakalpaiḥ
sarpadbhiḥ sapta sarpiṣkaṇamiva kavalīkarttumīśe samudrān|
svairevotpātavātaprasarapaṭutarairdhukṣite pakṣavātai-
rasmin kalpāvasānajvalanabhayakare vāḍavāgnau patāmi||22||
viluptaśeṣāṅgatayā prayātān
nirāśrayatvādiva kaṇṭhadeśam|
prāṇāṃstyajantaṃ tanayaṃ nirīkṣya
kathaṃ na pāpaḥ śatadhā vrajāmi||23||
medosthimāṃsamajjā'sṛksaṅghāte'smiṃstvacā''vṛte|
śarīranāmni kā śobhā sadā bībhatsadarśane ?||24||
nityaṃ prāṇābhighātāt prativirama kuru prākkṛtasyānutāpaṃ
yatnāt puṇyapravāhaṃ samupacinu diśann sarvasattveṣvabhītim|
magnaṃ yenātra nainaḥ phalati pariṇataṃ prāṇihiṃsāsamutthaṃ
durgādhe vāripūre lavaṇapalamiva kṣiptamantarhradasya||25||
ajñānanidrāśayito bhavatā pratibodhitaḥ|
sarvaprāṇivadhādeṣa virato'dya prabhṛtyaham||26||
kvacidūdvīpākāraḥ pulinavipulairbhoganivahaiḥ
kṛtāvarttabhrāntirvalayitaśarīraḥ kvacidapi|
vrajan kūlāt kūlaṃ kvacidapi ca setupratisamaḥ
samājo nāgānāṃ viharatu mahodanvati sukham||27||
srastānāpādalambān ghanatimiranibhān keśapāśān vahantyaḥ
sindūreṇeva digdhaiḥ prathamaravikarasparśatāmraiḥ kapolaiḥ|
āyāsenā'lasāṅgayo'pyavagaṇitarujaḥ kānane candanānā-
masmin gāyantu rāgāduragayuvatayaḥ kīrtimetāṃ tavaiva||28||
utprekṣamāṇā tvāṃ tārkṣyacañcukoṭivipāṭitam|
tvadūduḥkhaduḥkhitā nūnamāste sā jananī tava||29||
gātrāṇyamūni na vahanti sacetanatvaṃ
śrātraṃ sphuṭākṣarapadāṃ na diraṃ śrṛṇoti|
kaṣṭaṃ nimītilamidaṃ sahasaiva cakṣu-
rhā tāta ! yānti vivaśasya mamāsavo'mī||30||
nirādhāraṃ dhairyya kamiva śaraṇaṃ yātu vinayaḥ ?
kṣamaḥ kṣāntiṃ voḍhuṃ ka iha viratā dānaparatā|
hataṃ satyaṃ satyaṃ vrajatu kṛpaṇā kvādya karuṇā ?
jagajjātaṃ śūnyaṃ tvayi tanaya lokāntaragate||31||
pakṣotkṣiptāmbunāthaḥ paṭutarajavanaiḥ preryyamāṇaiḥ samīraiḥ
netrāgniploṣamūrcchāvidhuravinipatatsānaladvādaśārkaḥ|
cañcvā sañcūrṇya śakrāśanidhanadagadāpretalokeśadaṇḍān
ājau nirjatya devān kṣaṇamamṛtamayīṃ vṛsṭimabhyutsṛjāmi||32||
uṣṇīṣaḥ sphuṭa eṣa mūrdhani vibhātyūrṇoyamantarbhruvo-
ścakṣustāmarasānukāri hariṇā vakṣaḥsthalaṃ spardhate|
cakrāṅkau caraṇau tathāpi hi kathaṃ hā vatsa madūduṣkṛtai-
stvaṃ vidyādharacakravartipadavīmaprāpya viśrāmyasi||33||
nijena jīvitenāpi jagatāmupakāriṇaḥ|
parituṣṭā'smi te vatsa ! jīva jīmūtavāhana||34||
abhilaṣitādhikavarade ! praṇipatitajanārttihāriṇi ! śaraṇye !
caraṇau namāmyahaṃ te vidyāvarapūjite ! gauri !||35||
samprāptākhaṇḍadehāḥ sphuṭaphaṇamaṇibhirbhāsurairuttanāṅgai-
rjihvākoṭidvayena kṣitimamṛtarasāsvādalobhāllihantaḥ|
sampratyābaddhavegā malayagirisaridvāripūrā ivāmī
vakraiḥ prasthānamārgerviṣadharapatayastoyarāśiṃ viśanti||36||
haṃsāsevitemapaṅkajarajaḥsamparkapaṅkojjhitai-
rutpannairmama mānasādupanataistoyairmahāpāvanaiḥ|
svecchānirmitaratnakumbhanihitaireṣā'bhiṣicya svayaṃ
tvāṃ vidyādharacakravarttinamahaṃ prītyā karomi kṣaṇāt||37||
agresarībhavatu kāñcanakrameta-
deṣa dvipaśca dhavalo daśanaiścaturbhiḥ|
śyāmo harirmalayavatyapi cetyamūni
ratnāni te samavalokya cakravarttin !||38||
trāto'yaṃ śaṅkhacūḍaḥ patagapatimukhādvainateyo vinīta-
stena prāgbhakṣitā ye viṣadharapatayo jīvitāste'pi sarve|
matprāṇāptyā vimuktā na gurubhirasavaścakravarttitvamāptaṃ
sākṣāttvaṃ devi ! dṛṣṭā priyamaparamataḥ kiṃ punaḥ prārthyate yat||39||
vṛṣṭiṃ hṛṣṭaśikhaṇḍatāṇḍavabhṛto muñcantu kāle dhanāḥ
kurvantu pratirūḍhasantataharicchasyottarīyāṃ kṣitim|
cinvānāḥ sukṛtāni vītavipado nirmansarairmānisai-
rmodantāṃ satataṃ ca bāndhavasuhṛdgoṣṭhipramodāḥ prajāḥ||40||
śivamastu sarvajagatāṃ parahitaniratā bhavantu bhūtagaṇāḥ|
doṣāḥ prayāntu nāśaṃ sarvatra sukhī bhavatu lokaḥ||41||
iti pañcamo'ṅkaḥ