Karmakārakaparīkṣā aṣṭamaṃ prakaraṇam
Technical Details
8
karmakārakaparīkṣā aṣṭamaṃ prakaraṇam|
sadbhūtaḥ kārakaḥ karma sadbhūtaṃ na karotyayam|
kārako nāpyasadbhūtaḥ karmāsadbhūtamīhate||1||
sadbhūtasya kriyā nāsti karma ca syādakartṛkam|
sadbhūtasya kriyā nāsti kartā ca syādakarmakaḥ||2||
karoti yadyasadbhūto'sadbhūtaṃ karma kārakaḥ|
ahetukaṃ bhavetkarma kartā cāhetuko bhavet||3||
hetāvasati kāryaṃ ca kāraṇaṃ ca na vidyate|
tadabhāve kriyā kartā karaṇaṃ ca na vidyate||4||
dharmādharmau na vidyete kriyādīnāmasaṃbhave|
dharme cāsatyadharme ca phalaṃ tajjaṃ na vidyate||5||
phale'sati na mokṣāya na svargāyopapadyate|
mārgaḥ sarvakriyāṇāṃ ca nairarthakyaṃ prasajyate||6||
kārakaḥ sadasadbhūtaḥ sadasatkurute na tat|
parasparaviruddhaṃ hi saccāsaccaikataḥ kutaḥ||7||
satā ca kriyate nāsannāsatā kriyate ca sat|
kartrā sarve prasajyante doṣāstatra ta eva hi||8||
nāsadbhūtaṃ na sadbhūtaḥ sadasadbhūtameva vā|
karoti kārakaḥ karma pūrvoktaireva hetubhiḥ||9||
nāsadbhūto'pi sadbhūtaṃ sadasadbhūtameva vā|
karoti kārakaḥ karma purvoktaireva hetubhiḥ||10||
karoti sadasadbhūto na sannāsacca kārakaḥ|
karma tattu vijānīyātpūrvoktaireva hetubhiḥ||11||
pratītya kārakaḥ karma taṃ pratītya ca kārakam|
karma pravartate, nānyatpaśyāmaḥ siddhikāraṇam||12||
evaṃ vidyādupādānaṃ vyutsargāditi karmaṇaḥ|
kartuśca karmakartṛbhyāṃ śeṣān bhāvān vibhāvayet||13||