• Home
• Canon Text
• Vītaśokāvadānaṃ

Vītaśokāvadānaṃ

Technical Details

vītaśokāvadānaṃ



yadā rājñā'śokena bhagavacchāsane śraddhā pratilabdhā tena caturaśītidharmarājikāsahasraṃ pratiṣṭhāpitaṃ| pañcavārṣikaṃ ca kṛtaṃ| trīṇī śatasahasrāṇi bhikṣūṇāṃ bhojitāni| yatraikam arhatāṃ dve śaikṣāṇāṃ pṛthagjanakalyāṇakānāṃ ca| āsamudrāyāṃ pṛthivyāṃ janakāyā yabhdūyasā bhagavacchāsane'bhiprasannāḥ|



tasya bhrātā vītaśoko nāma tīrthyābhiprasannaḥ| sa tīrthyairvigrāhitaḥ| nāsti śramaṇaśākyaputrīyāṇāṃ mokṣa iti| ete hi sukhābhiratāḥ parikhedabhīravaśceti|



yāvadrājñāśokenocyate| vītaśoka mā tvaṃ hīnāyatane prasādamutpādaya| api tu buddhadharmasaṅghe prasādamutpādaya| eṣa āyatanagataḥ prasāda iti|



atha rājā'śoko'pareṇa samayena mṛgavadhāya nirgataḥ| tatra vītaśokenā'raṇye ṛṣirdṛṣṭaḥ| pañcātapenāvasthitaḥ| sa ca kaṣṭatapaḥsārasaṃjñī| tenā'bhigamya pādābhivandanaṃ kṛtvā sa ṛṣiḥ pṛṣṭaḥ| bhagavan kiyacciraṃ te ihāraṇye prativasataḥ| sa uvāca| dvādaśavarṣāṇīti| vītaśokaḥ kathayati| kastavāhāraḥ| ṛṣiruvāca| phalamūlāni| kiṃ prāvaraṇaṃ| darbhacīvarāṇi| kā śayyā| tṛṇasaṃstaraḥ| vītaśoka uvāca| bhagavan kiṃ duḥkhaṃ bādhate| ṛṣīruvāca| ime mṛgā ṛtukāle saṃvasanti| yadā mṛgāṇāṃ saṃvāso dṛṣṭo bhavati tasmin samaye rāgeṇa paridahyāmi|



vītaśoka uvāca| asya kaṣṭena tapasā [vartamānasya] rāgo'dyāpi bādhate prāgeva| śramaṇāḥ śākyaputrīyāḥ svāstīrṇāsanaśayanopasevinaḥ| kuta eṣāṃ rāgaprahāṇaṃ bhaviṣyati| āha ca|



kaṣṭe'smin vijane vane nivasatā vāyvambumūlāśinā

rāgo naiva jito yadīha ṛṣiṇā kālaprakarṣeṇa hi|

bhuktvānnaṃ saghṛtaṃ prabhūtapiśitaṃ dadyuttamālaṅakṛtaṃ

śākyeṣvindriyanigraho yadi bhaved vindhyaḥ plavet sāgare||



sarvathā vañcito rājā'śoko yacchramaṇeṣu śākyaputrīyeṣu kārāṃ karoti|



etacca vacanaṃ śrutvā rājā upāyajño'mātyān uvāca| ayaṃ vitaśokastīrthyābhiprasannaḥ| upāyena bhagavacchāsane'bhiprasādayitavyaḥ|



amātyāḥ āhuḥ| deva kimājñāpayasi| rājā'ha| yadā'haṃ rājālaṅkāraṃ mauli paṭṭaṃ cāpanayitvā snānaśālāṃ praviṣṭo bhavāmi, tadā yūyaṃ vītaśokasya upāyena mauli paṭṭaṃ ca baddhvā [enaṃ] siṃhāsane niṣādayiṣyatha| evamastviti|



yāvad rājā rājālaṅkāraṃ maulipaṭṭaṃ cāpanayitvā snānaśālāyāṃ praviṣṭaḥ| tato'mātyairvītaśoka ucyate| rājño'śokasyātyayāt tvaṃ rājā bhaviṣyasi| imaṃ tāvadrājālaṅkāraṃ pravaramauli-paṭṭaṃ ca baddhvā [tvāṃ] siṃhāsane niṣādayiṣyāmaḥ| kiṃ śobhase na ve'ti|



[sa] taistadābharaṇaṃ maulipaṭṭaṃ ca baddhvā siṃhāsane niṣāditaḥ| rājñaśca niveditaṃ|



tato rajā'śoko vītaśokaṃ rājālaṅkāramaulipaṭṭabaddhaṃ ca siṃhāsanopaviṣṭaṃ dṛṣṭvā kathayati| adyāpyahaṃ jīvāmi, tvaṃ rājā saṃvṛttaḥ| tato rājñā'bhihitaṃ| ko'traṃ|



tato yāvad vadhyaghātakā nīlāmbaravāsinaḥ pralambakeśā ghaṇṭāśabdapāṇayo rājñaḥ pādayornipatyocuḥ| deva kimājñāpayasi|



rājā'ha|

vītaśoko mayā parityakta iti|

yāvad vītaśoka ucyate| saśastraivaidhyaghātairasmābhiḥ parivṛto'sīti| tatomātyā rājñaḥ pādayornipatya ūcuḥ| deva marṣaya vītaśokaṃ| devasyaiṣa bhrātā|



tato rājñā'bhihitaṃ| saptāhamasya marṣayāmi| bhrātā caiṣa mama| bhrātuḥ snehādasya saptāhaṃ rājyaṃ prayacchāmi|



yāvat tūryaśatāni saṃpravāditāni| jayaśabdaiścānanditaṃ| prāṇiśatasahasraiścāñjaliḥ kṛtaḥ| strīśataiśca parivṛtaḥ|



vadhyaghātakāśca dvāri tiṣṭhanti| divase gate vītaśokasyāgrataḥ sthitvā ārocayanti| nirgataṃ vītaśoka ekaṃ divasaṃ| ṣaḍahānyavaśiṣṭāni| evaṃ dvitīye divase| vistareṇa yāvat saptāhadivase vītaśoko rājālaṅkāravibhūṣito rājño'śokasya samīpamupanītaḥ|



tato rājñā'śokenābhihitaṃ| vītaśoka kaccit sugītaṃ sunṛtyaṃ suvāditamiti| vītaśoka uvāca| na me dṛṣṭaṃ vā syācchru taṃ veti| āha ca|



yena śrutaṃ bhaved gītaṃ nṛtyaṃ cāpi nirīkṣitaṃ|

rasāścāsvāditā yena sa brūyāt tava nirṇayaṃ||



rājā'ha| vītaśoka idaṃ mayā rājyaṃ saptāhaṃ tava dattaṃ| taryaśatāni saṃpravāditāni| jayaśabdaiścānanditaṃ| añjaliśatāni pragṛhītāni| strīśataiśca paricīrṇaḥ| kathaṃ tvaṃ kathayasi naiva me dṛṣṭaṃ na śrutamiti| vītaśoka uvāca|



na me dṛṣṭaṃ nṛtyaṃ na ca nṛpa śruto gītaninadaḥ

na me gandhā ghrātā na ca khalu rasā me'dya viditāḥ|

na me spṛṣṭaḥ sparśaḥ kanakamaṇihārāṅgajanitaḥ

samūho nārīṇāṃ maraṇaparibaddhena manasā||

striyo nṛtyaṃ gitaṃ bhavanaśayanānyāsanavidhiḥ

vayo rūpaṃ lakṣmīrbahuvividharatnā ca vasudhā|

nirānandā śūnyā mama tu varaśayyā gatasukhā

sthitān dṛṣṭvā dvāre vadhakapuruṣān nīlavasanān||

śrutvā ghaṇtāravaṃ ghoraṃ nīlāmbaradharasya hi|

bhayaṃ me maraṇājjātaṃ pārthivendra sudāruṇaṃ||

mṛtyuśalyaparīto'haṃ nāśrauṣaṃ gītamuttamaṃ|

nādrākṣaṃ nṛpate nṛtyaṃ na ca bhoktuṃ manaḥspṛhā||

mṛtyujvaragṛhītasya na me svapno'pi vidyate|

kṛtsnā me rajanī yātā mṛtyumevānucintataḥ||



rājā'ha| vītaśoka| mā tāvat| tavaikajanmikasya maraṇabhayāt tava rājaśriyaṃ prāpya harṣo notpannaḥ| kiṃ punarbhikṣavo ye janmaśatamaraṇabhayabhītāḥ sarvāṇyupapattyāyatanāni duḥkhānyanusṛtāni paśyanti| narake tāvaccharīrasaṃtāpakṛtamagnidāhaduḥkhaṃ ca tiryakṣvanyonyabhakṣaṇaparitrāsaduḥkhaṃ, preteṣu kṣuttarṣaduḥkhaṃ| paryeṣṭisamudācāraduḥkhaṃ manuṣyeṣu| cyavanapatanabhraṃśaduḥkhaṃ deveṣu| ebhiḥ pañcabhirduḥkhaistrailokyamanuṣaktaṃ śārīramānasairduḥkhairutpīḍitā vadhakabhūtān skandhān paśyanti| śūnyagrāmabhūtānyāyatanāni, caurabhūtāni viṣayāṇi kṛtsnaṃ ca traidhātukamanityāgninā pradīptaṃ paśyanti| teṣāṃ rāgaḥ kathamutpadyate| āha ca|



tāvadekajanmikasya maraṇabhayāttava na jāyate harṣaḥ|

manasi viṣayairmanojñaiḥ satataṃ khalu pacyamānasya||

kiṃ punarjanmaśatānāṃ maraṇabhayamanāgataṃ vicintayatāṃ|

manasi bhaviṣyati harṣo bhikṣūṇāṃ bhojanādyeṣu||

teṣāṃ na vastraśayanāsanabhojanādi mokṣe'bhiyuktamanasāṃ janayeta saṅgaṃ|

paśyanti ye vadhakaśatrunibhaṃ śarīramādīptaveśmasadṛśāṃśca bhavānanityān||

kathaṃ ca teṣāṃ na bhaved vimokṣo mokṣārthināṃ janmaparāṅamukhāṇāṃ||

yeṣāṃ manaḥ sarvasukhāśrayeṣu vyāvartate padmadalādivāmbhaḥ||



yadā vītaśoko rājñā'śokenopāyena bhagavacchāsane'bhiprasāditaḥ sa kṛtakarapuṭa uvāca| deva eṣo'haṃ taṃ bhagavantaṃ tathāgatamarhantaṃ samyaksaṃbuddhaṃ śaraṇaṃ gacchāmi| dharmaṃ ca bhikṣusaṃṅghaṃ ceti| āha ca|



eṣa vrajāmi śaraṇaṃ vibuddhanavakamalavimalanibhanetraṃ|

budhavibudhamanujamahitaṃ jinaṃ virāgaṃ saṅghaṃ ceti||



atha rājā'śoko vītaśokaṃ kaṇṭhe pariṣvajyovāca| na tvaṃ mayā parityaktaḥ| api tu buddhaśāsanābhiprasādārthaṃ tava mayā eṣa upāyaḥ pradarśitaḥ|



tato vītaśoko gandhapuṣpamālyādivāditrasamudayena bhagavataścaityānarcayati| saddharmaṃ ca śrṛṇoti| saṅghe ca kārāṃ kurute|



sa kukkuṭārāmaṃ gataḥ| tatra yaśo nāma sthaviraḥ arhan ṣaḍabhijñaḥ| sa tasya purato niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya| sthaviraśca tamavalokayitumārabdhaḥ|



sa paśyati vītaśokamupacitahetukaṃ caramabhavikaṃ tenaivāśrayenārhattvaṃ prāptavyaṃ| tena tasya pravrajyāyā varṇo bhāṣitaḥ| tasya śrutvā spṛhā jātā| pravrajeyaṃ bhagavacchāsane| tata utthāya kṛtāñjaliḥ sthaviramuvāca| labheyamahaṃ svākhyāte dharmavinaye pravrajyāmupasaṃpadaṃ bhikṣubhāvaṃ careyamahaṃ bhavato'ntike brahmacaryaṃ| sthavira uvāca| vatsa| rājānamaśokamanujñāpayasveti|



tato vītaśoko yena rājā'śokastenopasaṃkramya kṛtāñjaliruvāca| deva anujānīhi māṃ| pravrajiṣyāmi svākhyāte dharmavinaye samyageva śraddhayā'gārādanāgārikāṃ| āha ca|



ubhdānto'smi niraṃkuśo gaja iva vyāvartito vibhramāt

tvadbuddhiprabhavāṃkuśena vidhivad buddhopadeśair ahaṃ|

ekaṃ tvarhasi me varaṃ pravarituṃ tvaṃ pārthivānāṃ pate

lokālokavarasya śāsanavare liṅgaṃ śubhaṃ dhāraye||



śrutvā ca rājā sāśrukaṇṭho vītaśokaṃ kaṇṭhe pariṣvajyovāca| vītaśoka| alamanena vyavasāyena| pravrajyā khalu vaivarṇīkābhyupagatā vāsa pāṃśukūlaṃ|



prāvaraṇaṃ parijanojjhitam| āhāroṃ bhaikṣaṃ parakule| śayanāsanaṃ vṛkṣamūle tṛṇasaṃstaraḥ parṇasaṃstaraḥ| byābādhe khalvapi bhaiṣajyamasulabhaṃ| pūtimuktaṃ ca bhojanaṃ| tvaṃ ca sukumāraḥ śītoṣṇakṣitpipāsānāṃ duḥkhānāmasahiṣṇuḥ| prasīda nivartaya mānasaṃ|



vītaśoka uvāca| deva|

naivāhaṃ tanna jāne na viṣayatṛṣito nāyāsavihataḥ

pravrajyāṃ prāptukāmo na ripuhṛtabalo naivāryakṛpaṇaḥ|

duḥkhārta mṛtyuneṣṭaṃ vyasanaparigataṃ dṛṣṭvā jagadidaṃ

panthānaṃ janmabhīruḥ śivamabhayamahaṃ gantuvyavasitaḥ||



śrutvā rājāśokaḥ saśabdaṃ praruditumārabdhaḥ| atha vītaśoko rājānamanunayannuvāca| deva|



saṃsāradolāmabhiruhya lolāṃ yadā nipāto niyataḥ prajānāṃ|

kimārthamāgacchati vikriyā te sarveṇa sarvasya yadā viyogaḥ||



rājā'ha| vītaśoka| bhaikṣe tāvadabhyāsaḥ kriyatāṃ| rājakule vṛkṣavāṭikāyāṃ tasya tṛṇasaṃstaraḥ saṃstṛtaḥ| bhojanaṃ cāsya dattaṃ| so'ntaḥpuraṃ paryaṭati mahārhaṃ cāhāraṃ labhate|



tato rājñā'ntaḥpurikābhihitā| pravrajitasārūpyamasyāhāramanuprayaccheti| tena yāvadabhidūṣitā pūtikamāṣā labdhāḥ| tāṃśca paribhoktumārabdhaḥ| dṛṣṭvā rājñā'śokena nivāritaḥ| anujñātaśca pravraja, kintu pravrajitvā upadarśayiṣyasi|



sa yāvat kukkuṭārāmaṃ gataḥ| tasya buddhirutpannā| yadi iha pravrajiṣyāmi ākīrṇo bhaviṣyāmi| tato videheṣu janapadeṣu gatvā pravrajitaḥ| tatastena yujyatā yāvadarhattvaṃ prāptaṃ|



athāyuṣmato vītaśokasya arhattvaṃ prāptasya vimuktiprītisukhasaṃvedina etadabhavat| asti khalu me [draṣṭukāmo bhrātā| tataḥ pāṭaliputrāya prasthitaḥ|] pūrvaṃ rājño'śokasya gṛhadvāramanuprāptaḥ| tato dauvārikamuvāca| gaccha rājño'śokasya nivedaya vītaśoko dvāritiṣṭhati devaṃ draṣṭukāma iti|



tato dauvāriko rājānamaśokamabhigamyovāca| deva, diṣṭyā vṛddhi rvītaśoko'bhyāgato dvāri tiṣṭhati devaṃ draṣṭukāmaḥ| tato rājñā'bhihitaṃ| gaccha śīghraṃ praveśayeti|



yāvad vītaśoko rājakulaṃ praviṣṭaḥ| dṛṣṭvā ca rājāśokaḥ siṃhāsanādutthāya mūlanikṛtta iva drumaḥ sarvaśarīreṇa [bhūmau nipatitaḥ| tataḥ sa] āyuṣmantaṃ vītaśokaṃ nirīkṣamāṇaḥ prarudannuvāca|



bhūteṣu saṃsargagateṣu nityaṃ dṛṣṭvāpi māṃ naiti yathā vikāraṃ|

vivekavegādhigatasya śaṅke prajñārasasyatirasasya tṛptaḥ||



atha rājño'śokasya rāghagupto nāmāgrāmātyaḥ| sa paśyatyāyuṣmato vītaśokasya pāṃśukūlaṃ ca cīvaraṃ mṛnmayaṃ pātraṃ yāvadannabhakṣaṃ lūhapraṇītaṃ| dṛṣṭvā ca rājñaḥ pādayornipatya kṛtāñjaliruvāca| deva yathāyamalpecchaḥ santuṣṭaśca niyatamayaṃ kṛtakaraṇīyo bhaviṣyati| prītirutpādyeta| kutaḥ|



bhaikṣānnabhojanaṃ yasya pāṃśukūlaṃ ca cīvaraṃ|

nivāso vṛkṣamūlaṃ ca tasya hyaniyataṃ kathaṃ||

nirāsravaṃ yasya mano viśālaṃ nirāmayaṃ copacitaṃ śarīraṃ|

svacchandato jīvitasādhanaṃ ca nityotsavaṃ tasya manuṣyaloke||



śrutvā tato rājā prītamanā uvāca|

apahāya mauryavaṃśaṃ magadhapuraṃ sarvaratnanicayaṃ ca|

dṛṣṭvā vaśaṃnivahaṃ [nu]prahīṇamadamānamohasārambhaṃ||

atyuddhatamiva manye yaśasā pūtaṃ puramiva gehaṃ ca|

pratipadyatāṃ tvayā [vai] daśabaladharaśāsanamudāraṃ||



atha rājā'śokaḥ sarvāṅgeṇa parigṛhya prajñapta evāsane niṣādayāmāsa| praṇītena cāhāreṇa svahastaṃ santarpayati| bhuktavantaṃ viditvā ghautahastamapanītapātramāyuṣmato vītaśokasya purato niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya|



athāyuṣmān vītaśoko rājānamaśokaṃ dharmyayā kathayā saṃdarśayannuvāca|



apramādena sampādya rājaiśvaryaṃ pravartatāṃ|

durlabhatrīṇi ratnāni nityaṃ pūjaya pārthiva||



sa yāvad dharmyayā kathayā saṃpraharṣayitvā saṃprasthitaḥ| atha rājā'śokaḥ kṛtakarapuṭaḥ pañcabhiramātyaśataiḥ parivṛto'nekaiśca paurajanasahasraiḥ parivṛtaḥ puraskṛta āyuṣmantaṃ vītaśokamanuvrajitumārabdhaḥ| vakṣyati hi|



bhrātā jyeṣṭhena rājñā tu gauraveṇānugamyate|

pravrajyāyāḥ khalu ślādhyaṃ saṃdṛṣṭikamidaṃ phalaṃ||



tata āyusmān vītaśokaḥ svaguṇānubhdāvayan paśyataḥ sarvajanakāyasya ṛddhyā vaihāyasamutpatya prakrāntaḥ| atha rājā'śokaḥ kṛtakarapuṭaḥ prāṇikaśatasahasraiḥ parivṛtaḥ puraskṛto gaganatalāvasaktadṛṣṭirāyuṣmantaṃ vītaśokaṃ nirīkṣamāṇa uvāca|



svajanasnehaniḥsaṅgo vihaṅga iva gacchasi|

śrīrāganigaḍairbaddhānasmān pratyādiśanniva||

ātmāyattasya śāntasya manaḥsaṃketacāriṇaḥ|

dhyānasya phalametacca rāgāndhairyan na dṛśyate||



api ca|

ṛddhayā khalvavabhartsitāḥ paramayā śrīgarvitāste vayaṃ

buddhyā khalvapi nāmitāḥ śirasitāḥ prajñābhimānodayāḥ|

prāptārthena phalāndhabuddhimanasaḥ saṃvejitāste vayaṃ

saṃkṣepeṇa sabāspadurdinamukhāḥ sthāne vimuktā vayaṃ||



tatrāyuṣmān vītaśokaḥ pratyantikeṣu janapadeṣu śayyāśanāya nirgataḥ| tasya ca mahāvyādhirutpannaḥ| śrutvā ca rājñā'śokena bhaiṣajyamupasthāyakāśca visarjitāḥ| tasya tena vyādhinā spṛṣṭasya śiraḥ khustamabhavat| yadā ca vyādhirnirgatastasya viruḍhāni śirasi romāṇi| tena vaidyopasthāyakāśca visarjitāḥ| tasya ca gorasaḥ prāya āhāronusevyate| sa ghoṣaṃ gatvā bhaikṣaṃ paryaṭati|



tasmiṃśca samaye puṇḍavardhananagare nirgranthopāsakena buddhapratimā nirgranthasya pādayornipatitā citrārpitā| upāsakenāśokasya rājño niveditaṃ| śrutvā ca rājñā'bhihitaṃ śīghramānīyatāṃ|



tasyordhvaṃ yojanaṃ yakṣāḥ śruṇvanti| adho yojanaṃ nāgāḥ| yāvattaṃ tatkṣaṇena yakṣairupanītaṃ| dṛṣṭvā ca rājñā ruṣitenābhihitaṃ| puṇḍavardhane sarve ājīvikāḥ praghātayitavyāḥ| yāvadekadivase'ṣṭādaśasahasrāṇi ājīvikānāṃ praghātitāni|



tataḥ pāṭaliputre bhūyo'nyena nirgranthopāsakena buddhapratimā nirgranthasya pādayornipatitā citrārpitā| śrutvā ca rājñā'marṣitena sa nirgranthopāsakaḥ sabandhuvargo gṛhaṃ praveśayitvā'gninā dagdhaḥ| ājñaptaṃ ca yo me nirgranthasya śiro dāsyati tasya dīnāraṃ dāsyāmi| iti ghoṣitaṃ|



sa cāyuṣmān vītaśoka ābhīrasya gṛhe rātrivāsamupagataḥ| tasya ca vyādhinā kliṣṭasya lūhāni cīvarāṇi dīrghakeśanakhaśmaśru| ābhīryā buddhirutpannā nirgrantho'yamasmākaṃ gṛhe rātrivāsamupagataḥ| svāminamuvāca| āryaputra sampanno'yamasmākaṃ dīnāraḥ| imaṃ nirgranthaṃ praghātayitvā śiro rājño'śokasyopanāmayeyamiti|



tataḥ sa ābhīro'siṃ niṣkoṣaṃ kṛtvā āyuṣmantaṃ vītaśokamabhigataḥ| āyuṣmatā ca vītaśokena pūrvāntaṃ jñānaṃ kṣiptaṃ| paśyati svayaṃkṛtānāṃ karmaṇāṃ phalamidamupasthitaṃ| tataḥ karmapratiśaraṇo bhūtvā'vasthitaḥ| tena tathā'syābhīreṇa śiraśchinnaṃ| rājño'śokasyopanītaṃ| dīnāraṃ prayaccheti|



dṛṣṭvā ca rājñā'śokena na parijñātaṃ| viralāni cāsya śirasi romāṇi na vyaktimupagacchanti| tato vaidyā upasthāyakā ānītāḥ| tairdṛṣṭvābhihitaṃ| deva vītaśokasyait śiraḥ| śrutvā rājā murcchito bhūmau patitaḥ| yāvaj jalasekaṃ dattvā sthāpitaḥ| amātyaiścābhihitaṃ| deva vītarāgāṇāmapi atra pīḍā jātā | dīyatāṃ sarvasattveṣvabhayapradānaṃ|



yāvadrājñā'bhayapradānaṃ dattaṃ, na bhūyaḥ kaścit praghātayitavyaḥ|



tato bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayachettāram āyuṣmantamupaguptaṃ pṛcchanti| kiṃ karma kṛtamāyuṣmatā vītaśokena yasya karmaṇo vipākena śastreṇa praghātitaḥ| sthavira uvāca| tena hyāyuṣmantaḥ karmāṇi kṛtāni pūrvamanyāsu jātiṣu| śūyatāṃ|



bhūtapūrvaṃ bhikṣavo'tīte'dhvani anyatamo lubdho mṛgān praghātayitvā jīvikāṃ kalpayati| aṭavyāmudapānaṃ| sa tatra lubdho gatvā paśān yantrāṃśca sthāpayitvā mṛgān praghātayati|



asati buddhānāmutpāde pratyekabuddhā loke utpadyante| vistaraḥ| anyataraḥ pratyekabuddhas tasminnudapāne āhārakṛtyaṃ kṛtvodapānāduttīrya vṛkṣamūle paryaṅkeṇa niṣaṇṇaḥ| tasya gandhena mṛgāstasminnudapāne nābhyāgatāḥ| sa lubdha āgatya paśyati naiva mṛgā udapānamabhyāgatāḥ| padānusāreṇa ca taṃ pratyekabuddhamabhigataḥ| dṛṣṭvā cāsya buddhirutpannā| anenaiṣa ādīnava utpāditaḥ| tenāsiṃ niṣkoṣaṃ kṛtvā sa pratyekabuddhaḥ praghātitaḥ|



kiṃ manyadhve āyuṣmantaḥ| yo'sau lubdhaḥ sa eṣa vitaśokaḥ| yatrānena mṛgāḥ praghātitās tasya karmaṇo vipākena mahān vyādhirutpannaḥ|



yatpratyekabuddhaḥ śastreṇa praghātitastasya karmaṇo vipākena bahūni varṣasahasrāṇi narakeṣu duḥkhamanubhūya pañcajanmaśatani manuṣyaṣupapannaḥ śastreṇa praghātitaḥ| tatkarmāvaśeṣeṇaitarhi arhattvaprāpto'pi śastreṇa praghātitaḥ|



kiṃ karma kṛtaṃ yena uccakule upapannaḥ| arhattvaṃ ca prāptaṃ|



sthavira uvāca| kāśyape samyaksambuddhe pravrajitaḥ| abhūt pradānaruciḥ| tena dāyakadānapatayaḥ saṅghabhaktāḥ kārāpitāḥ| tarpaṇāni yavāgūpānāni nimantraṇākāni [kārāpitāni] stūpeṣu ca chatrāṇyavaropitāni| dhvajapatākāgandhamālyapuṣpavāditrasamudayena pūjāḥ kṛtāḥ| tasya karmaṇo vipākenoccakula upapannaḥ| yāvad daśavarṣasahasrāṇi brahmacaryaṃ caritvā samyak praṇidhānaṃ kṛtaṃ| tasya karmaṇo vipākenārhattvaṃ prāptamiti|



iti śrīdivyāvadāne vītaśokāvadānamaṣṭāviṃśatitamaṃ|