• Home
• Canon Text
• देवनागरी
• शास्त्रपिटक
• अभिधर्म
• पञ्चमोऽध्यायः

पञ्चमोऽध्यायः

Technical Details

पञ्चमोऽध्यायः।



प्रथमः पादः



[259] अकार्यप्रवणो लोको दुःखभागी च यद्वशात्।

रागादीन् भवसंबन्धान्क्लेशान्वक्ष्यामि तानहम्॥



[260] स्वशक्तिजक्रियोद्‍भूतैर्विशेषैस्ते तु नामभिः।

आत्तसामान्यसंज्ञाकाश्‍चोद्यन्तेऽनुशयादिभि[:]॥



[261] रागप्रतिघसंमोहमानकाङ्क्षाकुदृष्टयः।

षडेतेऽनुशयाः प्रोक्ताः श्रेयोद्वारविबन्धिनः॥



[262] रागद्वेधात् मताः सप्त दृष्टिभेदाद्दश स्मृताः।

भूयोऽष्टानवतिर्ज्ञेया धात्वाकारादिभेदतः॥



[263] कामरागो भवाख्यश्‍च द्विधाः रागः प्रभिद्यते।

प्रायो बहिष्प्रवृत्तत्वादन्तर्वत्त्यादिभेदतः॥



[264] सत्कायान्तद्वयग्राहौ मिथ्यादर्शण(न)मेव च।

दृष्टिशीलव्रतामर्शावित्येताः पञ्च दृष्टयः॥



[265] दशेह दुःखदृग्घेयाः सप्त हेत्वीक्षणक्षयाः।

सप्तापवर्गदृग्घेयाः अष्टौ मार्गेक्षणक्षयाः॥



[266] दृष्टिहेयावलम्बित्वात्सदाकारपरिग्रहात्।

रागादयस्तु चत्वारो ज्ञेया मार्गद्वयक्षयाः॥



[267] प्रतिकल्पवशोत्पत्तेर्दृष्टिकाङ्क्षेतु दृक्क्षये।

रूपेप्येवं तथाऽरूप्ये प्रतिघानुशयादृते॥



[268] भवाग्रे क्षान्तिहेया ये दृग्घेया एव ते मताः।

ज्ञानवध्यास्तु ये तस्मिन्नभ्यासेनैव तत्क्षयः॥



[269] अहं ममेति या दृष्टिरसौ सत्कायदृक् स्मृता।

तदुच्छेदध्रुवग्राहौ यौ सान्तर्ग्राहदृङ्मता॥



[270] फलहेत्वपवादो यः सा मिथ्यादृष्टिरुच्यते।

ज्ञेयो दृष्टिपरामर्शः हीनवस्तूत्तमग्रहः॥



[271] अहेतावपथे चैव तद्धि शीलव्रताव्हयः।

दुःखभ्रान्त्यपथादानात्तदुष्ट्‍युत्सार्य एव सं॥



[272] सत्कायदृष्ट्यवच्छेदो धर्ममात्रेक्षणाद्यतः।

दुःखाभिसमये तच्च तद्दृग्घेयैव सोऽप्यतः॥



[273] द्वयं दृष्टिपरामार्शादेकः सत्कायदृष्टितः।

अन्तर्ग्राहार्धमन्यस्तु विपर्यासः प्रकल्प्यते॥



[274] नितीरणसमारोपविपरीतप्रवृत्तितः।

विपर्यासोक्तिरेष्वेव दृग्वषा(शात्) चित्तसंज्ञयोः॥



[275] सप्त मानविधास्त्रिभ्यो नव मानविधास्त्रिधा।

त्रिधाऽत्युन्नमनादिभ्यः स्वोत्कर्षाद्यस्ति नास्तिता॥



[276] व धादिपर्यवस्थानं कौकृत्यमशुभं विधाः।

विभवेच्छा च नार्यस्य जायन्ते हेत्वभावतः॥



[277] दुःखात्समुदयाच्चैव सर्वगानां व्यवस्थितिः।

तद्‍दृष्टिहेयजातिनां सर्वासां द्विपदस्थितेः॥



[278] काङ्क्षा पञ्च दृशोऽविद्या तद्व्यामिश्राऽथ केवलाः।

सप्त सर्वत्रगा दुःखद्धेनोरेभ्यश्चतुष्टयम्॥



[279] द्रव्यतो दश चैकश्च नाम्ना सप्त तु ते मताः।

रागप्रतिघमानास्तु परिच्छेदप्रवर्तिणः (नः)॥



[280] प्रकारान्तरवर्तित्वात्सकृत्सर्वस्वभूगतिः।

धात्वन्तरावलम्बित्वात्पूर्वोक्ता एव सर्वगाः॥



[281] नवोर्ध्वधातुकास्तेषामाद्या दृष्टिद्वयादृते।

तेषां सहभुवो धर्माः प्राप्तिवर्ज्याश्च सर्वगाः॥



[282] काङ्क्षामिथ्यादृगाभ्यां च मिश्राऽविद्याथ केवला।

निरोधमार्गदृग्घेयाः षडेते निर्मलेक्षिणः॥



[283] स्वभूमेरेव निर्वाणं मार्गस्थ (र्गः ष)न्न(ण्ण)वभूमिकः।

तद्‍दृश्यविश(ष)योऽन्योऽन्यो हेतुत्वाद्धेतुभावतः॥



[284] न रागः शक्त्यहेतुत्वान्न द्वेषो[ऽ]नपराधतः।

नमानोऽतिप्रशान्तत्वान्न भावत्वाद् दृशोऽपराः॥



[285] सर्वगोऽनुशयः कृत्स्नामनुशेते स्वधातुगः।

स्वामालम्बनतो भूमिं स्वनिकायं त्वसर्वगः॥



[286] अस्वीकाराद्विपक्षत्वान्नोर्ध्वभूमार्गगोचरः।

संप्रयोगिनि(णि) तु स्वस्मिन्नहीने संप्रयोगतः॥



[287] धात्रीवस्त्रमलन्यायैः खचराम्बुचरक्रमैः।

एतेऽनुशेरते यस्मात्तस्मादनुशयाः स्मृताः॥



[288] स्वैरिष्टादिभिना (रा)कारैः परमाणुक्षणेष्वपि।

यतोऽनुशेरते चैति(ते) ततश्चानुशया मताः॥



अभिधर्मदीपे विभाषाप्रभायां वृत्तौ पञ्चमस्याध्यायस्य प्रथमः पादः॥



पञ्चमाध्याये



द्वितीयपादः।



[289] आद्यं दृष्टिद्वयं कामे निवृताव्याकृतं मतम्।

धातुद्वये तु सर्वेऽपि निवृताव्याकृता मलाः॥



[290] कामेष्वकुशलाः शेषाः रागद्वेषतमांस्यतः।

त्रीण्येवाशुभमूलानि पञ्चकारणयोगतः॥



[291] अव्याकृतद्वयस्यापि त्रीणि मूलानि तत्समाः।

अविद्या धीश्च तृष्णा च न काङ्क्षामानदृष्टयः।



[292] चलत्वादूर्ध्ववृत्तित्वादव्यापित्वाद्यथाक्रमम्।

सूत्रस्यार्थापरिज्ञानादहेतुर्ध्यायिवोदनात्॥



[293] प्रश्नव्याकरणान्याख्यच्चत्वारि वदतां वरः।

शिष्यानां(णां) वादशिक्षार्थ स्थितीनां च चतुष्टयीम्॥



[294] एकांशाख्यं विभज्याख्यं पृच्छाख्यं स्थाप्यमेव च।

मरणप्रसवोत्कर्षजीवद्रव्यान्यतादिवत्॥



[295] स्थानवादित्वसंज्ञैका परिकल्पाव्हया परा।

अन्या प्रतिपदाख्याऽन्या ज्ञानवादित्वसंज्ञिता॥



[296] मानप्रतिघसंरागैर्वर्तमानोऽज्झितक्रियैः।

जाता यत्राप्रहीणाश्च संयुक्तस्तत्र वस्तुनि॥



[297] अजातैर्माण(न)सैरेतैः सर्वत्रान्यैः स्वकाध्विकैः।

सर्वत्राजैस्तथा शेषैः संयुक्ता स्कन्धसन्ततिः॥



[298] द्वयमेवात्र निष्पन्नं तृतीयं तूपचारतः।

सदसद्धेतुनो(ता) यस्मान्मध्यस्थैश्च परिग्रहात्॥



[299] सर्वमस्ति प्रदेशोऽस्ति सर्वं नास्तीति चापरः।

अव्याकृतास्तिवादीति चत्वारो वादिनः स्मृताः॥



[300] एभ्यो यः प्रथमो वादी भजते साधुतामलौ।

तर्काभिमानिनस्त्वन्ये युक्त्यागमबहिष्कृताः॥



[301] इच्छत्यध्वत्रयं यस्मा[त्] कृत्यतश्च ध्रुवत्रयम्।

सर्वास्तिवाद इत्युक्तस्तस्मादाद्यश्चतुर्विधः॥



[302] भा[वाङ्काऽ]न्यथिकाख्यौ द्वाव[व]स्थाऽन्यथिको परः।

अन्यथाऽन्यथिकश्चान्यः तृतीयो युक्तिवाद्यतः॥



[303] कारित्रेणाध्वनामेप व्यवस्थामभिवाञ्छति।

तत्कुर्वन्वर्तमानोऽध्वा कृतेऽतीतोऽकृते परः॥



[304] बुद्ध्या यस्येक्ष्यते चिन्हं तत्संज्ञेयं चतुर्विधम्।

परमार्थेन संवृत्त्या द्वयेनापेक्षयाऽपि च॥



[305] सदतीतासमुत्पन्नं बुद्धोक्तेर्वर्तमानवत्।

धीनामगोचरत्वच्च तत्सत्त्वं वर्तमानबत्॥



[306] नासदालम्बना बुद्धिरागमादुपपत्तितः।

अन्यापेक्ष्येऽथ संबन्धप्रतिषेधोऽश्वशृङ्गयोः॥



[307] रूपादौ वस्तुनि क्षीणे सत्येवोत्पद्यते मतिः।

सा ज्ञानस्यासनाकारा शास्तुस्तथान्यचित्तवत्॥



[308] हर्षोत्पादभयोद्वेगस्मृत्युत्पत्य(त्त्य)ङ्गभावतः।

साङ्गस्य शक्त्यभिव्यक्तेः सदीपघटरूपवत्॥



[309] जनीहाकर्तु साध्वत्वात्पञ्चभावविकारवत्।

सतः कृ(क्रि)याङ्गतादृष्टेर्विकार्य प्राप्यकर्मवत्॥



[310] द्वितीयं जन्म जातस्य वस्तुनो नोपपद्यते॥

मुख्यसत्ता गुणाभावाद्गौनी(णी)सत्ता न विद्यते॥



[311] साधर्म्ये सति तद्‍वृत्तेर्व्याहारं मधुरोक्तिवत्।

आविष्टलिङ्गमुख्यस्य जन्मेष्टं दारकादिवत्।



[312] स्यात्खपुष्पैः खमुत्फुल्लं स्याञ्जटालश्च दर्दुरः।

स्वभावो यदि भावनां प्रागभूत्वा समुभ्दवेत्॥



[313] स्थितिशक्तिपरित्यक्तान्धर्मान्नाशान्वितोदयान्।

वद सोम्य कथं याति प्रतीत्या वस्तु वस्तुताम्॥



[314] लोके दृष्टः सतोरेव परस्परमनुग्रहः।

तद्वदेवोपघातोऽपि नाश्वशृङ्गाहिवा(पा)दयोः॥



[315] यत्प्रतीत्यसमुत्पन्नं तत्स्वभावान्न विद्यते।

न विद्यते स्वभावाद्यद्विद्यते तत्ततोऽन्यथा॥



[316] प्रकुर्वन्ति दशामात्रं हेतवो वस्तुनः सतः।

राजत्वं राजपुत्रस्य सात्मकस्यैव मन्त्रिणः॥



[317] धर्माणां सति सामग्र्ये सामर्थ्यमुपजायते।

चितानां परमानू(णू) नां यद्वदात्मोपलम्भने॥



[318] कर्मातीतमसद्यस्य फलं भावि करोत्यसत्।

व्यक्तं वन्ध्यासुतस्तस्य जायते व्यन्तरात्मजात्॥



[319] नामसल्लक्षणाभावाद् द्रव्यसत्याङ्कसिद्धितः।

अनागताभ्यतीतस्य नास्ति प्रज्ञप्तिसत्यता॥



[320] को विघ्नः अङ्गवैकल्यम् न तत्सर्वास्तिता सदा।

तत्कथं श्रूयतां सद्‍भ्यः दुर्बोधा खलु धर्मता॥



[321] वर्तमानाध्वसंपातात् सामग्र्याऽङ्गपरिग्रहात्।

लब्धशक्तेः फलाक्षेपः कारित्रमभिधीयते॥



[322] न वर्तमानता रूपमतीताजान(त)ता न च।

यतोऽतो नाध्वसंचाराद् रूपात्मान्यथतेष्यते॥



[323] अवस्था जायते काचिद्विद्यमानस्य वस्तुनः।

तथा शक्तिस्तथा वेला तथा सत्ता तथा क्रिया॥



[324] परिकल्पैर्जगद्व्याप्तं मूर्खचित्तानुरञ्जिभिः।

यस्तु द्विद्वन्मनोग्राही परिकल्पः स दुर्लभः॥



[325] अन्यसर्वत्रगैर्बद्धः प्रहीणे दुःखदृक्क्षये।

प्रहीणे प्राक्प्रकारेऽपि शेषैस्तदवलम्बिभिः॥



[326]धर्माः षोडाष(श) विज्ञेयाः प्रत्येकं त्रिभवात्मकाः।

पञ्चधा निर्मलाश्चैव विज्ञानानि तथैव च॥



[327] धात्वायतनसत्येषु प्रकारेषु च लक्षयेत्।

धर्मसंग्रहविज्ञानज्ञानानुशयचोदितः॥



[328] सदुःखहेतुदृग्घेयाः कामाप्ता भावनाक्षयाः।

स्वकत्रयैकरूपाप्तिविरजाश्चित्तगोचराः॥



[329] अत्मीयाधस्त्रयैकोर्ध्वनिर्मलानां तु रूपजाः।

आरूप्याप्तास्त्रिधात्वाप्तत्रिकनिर्मलगोचराः॥



[330] सर्वे स्वाधिकविज्ञेयाः समनिर्याणदृक्‍क्षयाः।

निक्लेशास्त्रिभवाप्तान्त्यत्रयनिर्मलगोचराः॥



[331] कामाप्त(प्तं) पञ्चविषयो रूपाप्तं त्वष्टगोचरः।

आरुप्याप्तं दशानां तु दशानामेव चामलम्॥



[332] कामाप्तमूर्ध्वधर्मार्थे विज्ञाने स्वभुवस्त्रयः।

रूपाप्ता भावनाहेयाः सर्वगाश्चानुशेरते॥



[333] चत्वारः परिवृत्ते स्वे रूपाप्ताः खल्वपि त्रयः।

आरूप्यावचराः सार्धं सर्वगैर्भावनाक्षयाः॥



[334] तद्वदेव द्वितीयेऽपि पञ्चमेऽपि तथैव च।

सास्रवालम्बनाः स्वे च तृतीयेऽप्यनुशेरते॥



[335] परिवृत्ते तु कामाप्ताः संस्कृतार्थावलम्बिनः।

शेषं पूर्ववदाख्येयम् चतुर्थेऽपि तृतीयवत्॥



[336] परिवृत्ते तु कामाप्ताश्चत्वारोऽन्यत्र पूर्ववत्।

रूपाप्ते प्रथमेऽधस्तात् त्रयः स्वे खल्वपि त्रयः॥



[337] आरूप्याः सर्वगाः सार्धं भावनापथसंक्षयै[:]

परिवृत्ते त्रयोऽधस्तात् चत्वारश्च स्वधातुतः॥



[338] आरूप्याप्ताश्च चत्वारो णि(नि)काया अनुशेरते।

तद्वदेव द्वितीयेऽपि पञ्चमेऽपि तथैव च॥



[339] सास्रवालम्बनाः स्वे च तृतीयेऽप्यनु[शेर]ते।

परिवृते तु रूपाप्ताः संस्कृतार्थावलम्बिनः॥



[340] अन्यत्तु पूर्ववज्ज्ञेयं चतुर्थेऽपि तृतीयवत्।

तृतीयवत्परावृत्ते आरूप्याद्ये निबोधये[त्]॥



[341] स्वे त्रयः कामधात्वाप्ता रूपाप्ताश्च त्रयस्त्रयः।

रूपाप्तवत्परावृत्ते द्वीतीये पञ्चमे तथा॥



[342] तृतीये खल्वपि स्वे च सास्रवार्थावलम्बिनः।

परावृत्ते स्वधात्वाप्ताः संस्कृतार्थावलम्बिनः॥



[343] अन्यत्त्वाद्यवदाख्येयं चतुर्थेऽपि तृतीयवत्।

आद्यवत्तु परावृत्ते विज्ञाने निर्दिशेद् बुधः॥



[344] भावनापथहातव्यो निकायः सर्वगैः सह।

अनुशेते द्विधात्वाप्तो व्यारूप्याश्चक्षुरिन्द्रिये॥



[345] निकायाः कामरूपाप्ताश्चक्षुरिन्द्रियगोचरे।

दुःखहेतुदृगभ्यासप्रहातव्यास्त्रयस्त्रयः॥



[346] आरूप्या भावनाहेयाः सर्वगाश्चानुशेरते।

परिवृत्ते तु चत्वारः समदृक्‍क्षयवर्जिताः॥



[347] दुःखेन्द्रिये तु कामाप्तः स्वैरेव सह सर्वगैः।

तद्‍गोचरे तु विज्ञाने निकाया अनुशेरते॥



[348] कामापन्नास्त्रयो रूपा[:] सर्वगाभ्याससंक्षयाः।

परवृत्ते तु चत्वारः कामाप्ता अनुशेरते॥



[349] त्रयो रूपभवादन्त्याभ्दावनाहेयसर्वगाः।

सकला द्विष्परावृत्तेश्चत्वारश्चानुशेरते॥



[350] सुखेन्द्रिये तदालम्बे चित्ते तद्‍गोचरेऽपि च।

कामाद्याप्ताः यथायोगं सर्वगाश्चानुशेरते॥



[351] त्रिधातुसंगृहीतास्तु सकला मन‍इन्द्रिये।

तदालम्बिनि विज्ञाने सर्वसंस्कृतगोचराः॥



[352] संस्कृतालम्बना एव परिवृत्तेऽनुशेरते।

विशेषो द्विःपरावृत्तौ विद्यतेऽत्र न कश्चन॥



[353] दुःखं दर्शनहेयादेश्चित्ताच्चित्तानि कामिनः।

भवत्यनन्तरं षड् वा तस्योदर्ध्वं पञ्च पञ्च वा॥



[354] रूपधातूपपन्नस्य चित्तानि तु विनिर्दिशेत्।

एकं वा पञ्च वा षड् वा सप्त वा यदि वा दश॥



[355] आरूप्यधातुजातस्य चित्तानीमानि लक्षयेत्।

स्वधातुकानि पञ्चैव च्युतिकाले दशान्यतः॥



[356] साचिव्यादनुशायित्वाच्चित्तं सानुशयं मतम्।

द्विधा वा क्लिष्टमक्लिष्टमेकधैवापदिश्यते॥



[357] मोहात्सत्कायदृक्तस्या अन्तग्राहेक्षणं ततः।

काङ्क्षामिथ्येक्षणं तस्याः शीलामर्शस्ततो दृशः॥



[358] रागः सु(स्व)दृशि मानश्व द्वेषोऽन्यत्र प्रतायते।

ज्ञेयः प्रवृत्तिबाहुल्यादेवमेषामनुक्रमः॥



[359] सदसन्मित्रयोगात्तु तद्‍वृत्त्यनियमो मतः।

क्लेश उत्पद्यते कश्चित्संपूर्णैः कारणैस्त्रिभिः॥



अभिधर्मदीपे विभाषाप्रभायां वृत्तौ

पञ्चमस्याध्यायस्य द्वितीयः पादः॥



पञ्चमाध्याये



तृतीयपादः।



[360] व्यविद्याः सकलाः क्लेशाः कामे कामास्रवो मतः।

स्त्यानौद्धत्ये च हित्वोर्ध्वं समानत्वाद्‍भवास्त्रवः॥



[361] अविद्या ख्यस्तु मूलत्वादविद्या सार्वधातुकी।

तथौघयोगा दृग्वर्ज्ज तत्पृथक्त्वन्तु पाटवात्॥



[362] साऽविद्या द्वे उपादाने यथाक्तो(क्तौ) द्वे तु दृङ्मये।

चतस्रोऽप्येकमन्त्यैकं कुमार्गादिसमाश्रयात्॥



[363] शेषास्त्रैधातुकास्त्वन्त्ये सात्मभावप्रवृत्तितः।

संयोजनादिभिः शब्दैर्दर्शिताः पञ्चधा पुनः॥



[364] नव संयोजनान्यस्मिन्नीर्ष्यामात्सर्यमेव च।

द्रव्यामर्षणसामान्याद् दृशः संयोजनद्वयम्॥



[365] शेषान्य(ण्य)नुशयाः पञ्च पञ्चधा पञ्चधा पुनः।

जगादावरभागीयमूर्ध्वभागीयमेव च॥



[366] आद्यन्त्ये द्वे दृशौ कांक्‍षा(काङ्क्षा)कामच्छन्दो द्विरेव यः।

द्वाभ्यां कामानतिक्रान्तिः पुनराण(न)यनं त्रिभिः॥



[367] द्व्येकदृग्घेयकार्योक्तेर्दृष्टिहेयमुखग्रहात्।

सर्वदृग्घेयभाक्त्वेऽपि त्रयमेतदुदाहृतम्॥



[368] सर्वानर्थनिदानत्वान्मार्गप्रत्यर्थिभावतः।

तथ्योहाविधुरत्वाच्च त्रिसंयोजनदेशना॥



[369] द्वौ रूपारूपजौ रागौ मानमोहोद्धवास्त्रयः।

त्रिवेदनानुशायित्वाद् दृढत्वाद्‍बन्धनत्रयम्॥



[370] द्विपक्षग्रन्थनाद् ग्रन्थाश्चत्वारः समुदाहृताः।

अभिध्याख्यास्तथा द्वेषः परामर्शद्वयं तथा॥



[371] उपक्लेशास्तु विज्ञेयाः संरम्भाद्या यथोदिताः।

सर्वे वा चैतसाः क्लिष्टाः संस्कारस्कन्धसंज्ञिताः॥



[372] मूलक्लेशमलास्त्वन्ये षडुपक्लेशसंज्ञिताः॥

शाठ्योपनाहप्रदाशमायामदविहेठनाः॥



[373] म्रर्क्ष्येर्ष्याह्र्यनपत्राप्यस्त्यानमिद्धोद्धवक्रुधः।

मात्सर्य कुकृतत्वं च दशधा पर्यवस्थितिः॥



[374] एभ्योऽनुनननिष्यन्दा आह्रीक्यौद्धततादयः।

म्रक्षानपत्रपास्त्यानमिद्धाद्य मोहसंभवाः॥



[375] कौकृत्यं विचिकित्सोत्थं क्रोधाद्या द्वेषसम्भवाः।

प्र[मा]दस्तम्भमार्द्व (?)क्ष्य मायाशाठ्‍यविजृम्भिकाः॥



[376] कायदुष्ठूलताद्याश्च ज्ञेया व्यामिश्रसम्भवाः॥

प्रदाशो दृक्परामर्शनिष्यन्दः शठता दृशः॥



[377] सौमनस्येन रागस्य संप्रयोगः सुखेन च।

द्वेषस्य दौर्मण(न)स्येन दुःखेन च निगद्यते॥



[378] सर्वैर्मोहस्य वित्तिभ्यां चैतसीभ्यामसद्‍दृशः।

काङ्क्षा च दौर्मण(न)स्येन शेषाणां सुमनस्तया।



[379] उपेक्षया तु सर्वेषाम् कामाप्तानामयं विधिः।

इतोऽन्यधातुजानां तु प्रतिभूम्यन्तरं स्वकैः॥



[380] ईर्ष्याया दौर्मण(न)स्येण(न) कौकृत्यस्य तथा क्रुधः।

प्रदष्टेश्चोपनद्धेश्च विहिंसायास्तथैव च॥



[381] मात्सर्य दौर्मण(न)स्येन सौमनस्येन कस्यचित्।

द्वाभ्यां माया तथा शाठ्यं म्रक्षो मिद्धं तथैव च॥



[382] मदस्तु सुमन[:]स्कन्धसुखाभ्यां संप्रयुज्यते।

आह्रीक्यमनपत्राप्य(प्यं) स्त्यानौद्धत्ये च पञ्चभिः॥



[383] आह्रीक्यमनपत्राप्यं स्त्यानमिद्धं तथोद्धवः॥



..........[अभिधर्मदीपे विभाषाप्रभायां वृत्तौ पञ्चमाध्यायस्य तृतीयः पादः॥]

..........[पञ्चमोध्यायः समाप्तः॥]